مهدویت از دیدگاه دین پژوهان

»» مهدویت از دیدگاه دین پژوهان

نهضتهاى بومى پرست گرا (9) .

به دلایلى مفهوم مسیح باورى براى توصیف چند فرقه بومى پرست در نقاط مختلف جهان که در پى نزاع بین مسیحیت استعمارگر و ادیان بومى به وجود آمده اند، به کار رفته است . اما به پیروى از ویتوریو لانترتارى (10) (1965)، باید بین نهضتهاى مسیحا باورى و نهضتهاى پیامبران تمایز قائل شد . او مى گوید عیسى ناجى منتظر است و پیامبر کسى است که آمدن کسى را که قرار است بیاید اعلام کند . خود پیامبر پس از رحلت مى تواند مسیحا باشد و انتظار رود که به عنوان یک ناجى باز گردد، یا اینکه، خود پیامبر با استناد به یک اسطوره ى مسیحایى سابق، خود را پیامبر مسیحا اعلام کند (پاورقى ص 242).

نمونه ى این گونه نهضتها در تمام نقاط بومى جهان مشهود است . در همین قرن شانزدهم، امواج پى در پى قبایل توپى (11) در برزیل، در جستجوى سرزمین بدون شیطان که مبتنى بر مسیحا باورى بود، به ساحل بائیا (12) رفتند . گفته شده مهاجرت دیگرى از این قبیل براى یافتن سرزمین ابدیت و آرامش جاودانى منجر به ظهور عقیده ى الدورادو (13) در بین مردم اسپانیا گردیده است . مهاجرتهاى مشابهى در قرنهاى بعد به رهبرى نوعى پیامبر رخ داده که به عنوان خداى انسان گونه (14) یا نیمه خدا (15) توصیف شده و منظور از آن جادوگران قبایل بومى است که براى بومیان، رهبران مذهبى و صور تناسخ یافته ى قهرمانان بزرگ اسطوره اى در سنت بومى و اعلام کنندگان دوران تجدید تلقى مى شدند .

نهضت رقص ارواح در غرب امریکا در سال 1869 به وسیله ى فردى به نام وودزیواب (16) شکل گرفت، او رؤیاهایى مى دید که از طریق آن روح بزرگ اعلام مى کرد به زودى فاجعه ى بزرگى کل جهان را مى لرزاند و سفیدپوستان را نابود مى کند، سرخپوستان زنده مى شوند و روح بزرگ در دورانى بهشتى بین آنها زندگى مى کند . پسر وودزیواب، واوکا (17) (جان ویلسون (18) )، در سال 1892 روابطى با مورمونها برقرار کرد و آنها او را مسیحاى سرخپوستان و پسر خدا تلقى کردند .

در منطقه ى کنگو در افریقا، سیمون کیمبانگو (19) ، که در هئیت مبلغان باپیتست بریتا ینا (20) پرورش یافته بود، در سال 1921 به عنوان پیامبر، بر مردم خود ظهور کرد . تبلیغ او آمیخته اى از عناصر مسیحى و بومى بود . او برکنارى قریب الوقوع حاکمان بیگانه، روش زندگى جدید براى آفریقائیان و آمدن عصر طلایى را پیش بینى نمود . او و جانشینش، آندره ماتسوا (21) ، هر دو تصور مى کردند که پس از مرگ به عنوان ناجى مردم خود باز مى گردند . چندین نهضت مشابه دیگر از این قبیل در سایر نقاط افریقا معروف است .

و اوایل قرن بیستم، ملانزى و گینه نو شاهد ظهور آئین هایى معروف به آیین هاى دینى کشتى هاى بارى بودند . عقیده ى رایج در میان تمام آنها این بود که یک کشتى غربى (یا حتى هواپیما)، با سرنشینان سفید پوست، از راه خواهد رسید و براى بومیان ثروت به همراه خواهد آورد، همزمان با آن مردگان زنده مى شوند و دوران شادى به دنبال آن خواهد آمد . برخى پیامبران این فرقه ها صورت تناسخ یافته ى ارواح تلقى مى شدند [. همچنین مراجعه کنید به مدخل: . [Cargo Cults به نظر مى رسد تمام این جنبشها در بین افراد تحت ستم شکل گرفته، بیانگر آرزوى آنها براى آزادى و شرایط بهتر زندگى است . شرایطى که مسیحیت در آن ظهور کرد قطعا، تا حدودى به همین شکل بوده است [. به مدخل هاى منجى گرایى و احیاء و تجدید نیز مراجعه کنید . (22) ]

کتاب شناسى

اثر قابل قبول در خصوص اوایل مسیحاباورى در یهودیت، کار زیگموند مونیکل (23) تحت عنوان او که مى آید (آکسفورد، 1956) است . کار خلاصه تر که در عین حال شامل متون مصرى و بین النهرین است و در این مقاله نیز به آن اشاره شده، کتاب اینجانب تحت عنوان مسیحا در عهد عتیق (لندن، 1956) است . مقاله ى کارستن کولپه (24) تحت عنوان Huios Tou Anthropou ، در فرهنگ خداشناسى عهد جدید، ویرایش گرهارد کتیل (25) (گرند رپیدز: میک، 1972)، مساله ى پسر انسان را به خوبى مطرح مى کند . به اثر رولین کرن (26) تحت عنوان Vorfragen zur Christologic ، جلد 3 Tubingen) ، 1982 - 1978) و پسر انسان: تفسیر و تاثیر دانیال (لندن، 1979) اثر موریس کیسى (27) نیز مراجعه کنید . مهدویت در اسلام اخیرا توسط اثر حوا لازواروس - یافه (28) در کتاب وى به نام برخى از ابعاد دینى اسلام (لیدن، 1981)، صص 48 - 57، و نیز در مهدویت نخستین (لیدن، 1985) اثر ژان اولاف بلیچ فلدت (29) مورد بحث قرار گرفته است . در زمینه ى اسلام، به مقاله ى اینجانب تحت عنوان «برخى ابعاد دینى خلافت » ، در کتاب سلطنت مقدس (لیدن، 1959) نیز مراجعه کنید . ادگار بلاشه برخى مشاهدات اولیه را در rodoxiemusulmane پ te پ he پ Lemessianismedonsl پاریس، 1903) ارائه مى کند . بررسى جامع نهضتهاى منجى گرا را مى توان در ادیان ستمدیده (نیویورک، 1965) اثر ویتوریو لانترنارى یافت . اثر لانترنارى حاوى کتاب شناسى خوبى است . (30)

________________________________________

1. Edourd Dhorme

2. Pesudepigraphic

= Psuedepigrapha بخشى از کتاب مقدس که جزو عهد عتیق منظور شده ولى از کتب رسمى آسمانى و مورد قبول پروتستانها نیست; مثل کتاب امثل سلیمان و غیره . نوشته هاى مشکوک عهد عتیق که به بعضى از انبیاء منسوب است اما صحت این انتساب معلوم نیست .(مترجم - واژه نامه ى ادیان، دکتر گواهى).

3. = Maccabees لقب خانواده اى از میهن پرستان یهود که در زمان حکومت آنتوکیوس چهارم علیه سلطه ى یونانیان قیام کردند و یهودیه را از سلطه ى بیگانگان آزاد ساختند (مترجم - واژه نامه ى ادیان).

4. = Levi پسر سوم حضرت یعقوب نبى وجد لاویانها (مترجم - همان).

5. Qumran

6. تلفظ لاتین و یوناین عزراء (مترجم).

7. = Aramaic زبان آرامى (یکى از زبانهاى سامى ثمالى که حضرت عیسى و پیروانش به آن تکلم مى کردند و زبان کشور کهن آرام و سرزمین هاى مجاور آن بود) [. مترجم ].

8. Pilate

9. Nativistic Movements

10. Vittorio Lanternari

11. Tupi

12 = Bahia ایالت ساحلى واقع در شرق برزیل [مترجم ].

13. El Dorado

14. Man - God

15. Demi - God

16. Wodziwob

17. Woroka

18. John Wilson

19. Simon Kimbangu