آغاز عصر غیبت

تأسیس و پویا ساختن نهاد وکالت
با شروع دوران غیبت، مرحله ی انتظار آغاز شد. طبیعی بود که با غیبت امام عجل الله تعالی فرجه بیم آن می رفت که جامعه ی شیعی از هم بگسلد و دشمنان از این خلأ بهره برداری کنند، اما با تأسیس نهاد وکالت، رشته ی ارتباط میان امام و مردم برقرار شد. این نهاد وکالت، کارکردهای انتظار را پویاتر ساخت و شوق و امید را در دل ها برانگیخت. از آن جا که نهاد وکالت از ره آوردهای انتظار است در این جا درباره ی آن بحث می کنیم.
دوران غیبت صغری با ویژگی هایی از ادوار پیشین و پسین خود، بازشناخته می شود. از جمله مهم ترین وجوه تمایز این دوران با دوره های پیشین، محروم ماندن شیعیان از فیض حضور آشکار امام علیه السلام در متن جامعه است.
تا سال 260 قمری، شیعیان به جز در زمان هایی که امامان شیعه علیهم السلام در زندان به سر می بردند یا در خانه ی خود زیر نظر بودند، آزادانه با آنان ارتباط داشتند و به طور مستقیم از هدایت و فیض معنوی شان بهره مند می شدند. در این سال با شهادت امام حسن عسگری علیه السلام به ناگاه شیعیان با شرایط ویژه ای رو به رو شدند. آنان به یک باره، امام خویش را در پس پرده ی غیبت یافتند. به طور طبیعی، نخستین پرسش و چشم داشتِ شیعیان در شرایط جدید، این بود که چگونه می توانند با امام خویش، ارتباط برقرار کنند و چاره ی مشکلات خویش را از او بجویند؟ این پرسش بی پاسخ نماند و در نخستین فرصت پس از آغاز غیبت صغری، راه دست یابی به امام علیه السلام و چگونگی ارتباط با او در شرایط پدید آمده، به آگاهی گروهی از شیعیان رسید.

علل تشکیل نهاد وکالت و استمرار فعالیت آن تا انتهای عصر غیبت
نهاد وکالت در زمانِ قبل از غیبت هم وجود داشت. لذا یک سؤال اساسی این است، که چرا ائمه علیهم السلام به تشکیل و استمرار فعالیت چنین نهادی اقبال نمودند و چه عوامل و زمینه هایی در میان بود که موجب می شد ائمه ی هدی علیهم السلام به طور جدّی این نهاد و اعضای آن به حفظ و توسعه آن همت بگمارند. این عوامل را می توان تحت عناوین زیر ذکر نمود:

1. لزوم ارتباط بین رهبری و پیروان
به نظر می رسد یکی از عوامل اساسی ایجاد این نهاد، لزوم ارتباط بین امامان معصوم علیهم السلام و پیروان آنهاست. در هر نظام دینی، سیاسی و اجتماعی ارتباط بین رهبری و اعضای آن نظام اجتناب ناپذیر است. بنابراین می بایست کسانی از سوی امامان شیعه تعیین می شدند که به عنوان و کلای آنان نقش ارتباطی بین شیعه و آنها را ایفا می کردند. این مسئله زمانی روشن تر می شود که به گستردگی عالم اسلامی در آن عصر و پراکندگی شیعیان در نقاط مختلف، اعم از عراق، حجاز، ایران، یمن، مصر و مغرب توجه کنیم و طبیعی است که همه شیعیان توانایی مسافرت به مدینه یا سایر مراکز سکونت امامان علیهم السلام را نداشتند. پس لازم بود کسانی به عنوان نمایندگان آنان و افراد مورد اعتماد و شناخته شده به این مناطق دور و نزدیک اعزام شوند و رابط بین رهبری و پیروانش باشند.
ادامه مطلب آغاز عصر غیبت...

نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » حسن زارع ( جمعه 91/5/20 :: ساعت 5:0 عصر )