حضرت مهدى (عجّ) در نگاه سبط اکبر(ع)

مقدمه

ارتجاع همه جانبه پس از رحلت پیامبراکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم و لزوم حضور جریانى روشنى بخش و راهنما در عرصه‏هاى گوناگون، عاملى بود که «نظام امامت» را فلسفه وجودى بخشید و طبق آن، نظام امامت بعد از رسول اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم عهده‏دار مدیریت جامعه اسلامى مى‏شد و خطر هر نوع ارتجاع به نظام فاسد قبل از پیامبر را منتفى مى‏ساخت و آیه «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتى» نیز بر این اساس تحقق مى‏یافت؛ زیرا با وجود ناظرى عالم و توانا و کارگزارى مقتدر و اصولگرا، دین الهى براى همیشه محفوظ مى‏ماند. اما سرنوشت به گونه‏اى رقم خورد که سیستم امامت به حاشیه رانده شد و از کارکرد اصلى خود بازماند. از این روى منصوبان این نظام یکى پس از دیگرى، چشم به راه آخرین امامى بودند که با قدرت الهى کارکرد واقعى این نظام را به آن بازگرداند و او کسى نیست جز موعود آل محمد. حجم گسترده روایات امامان معصوم علیهم‏السلام ، بخصوص امام على علیه‏السلام که حتّى خود موفق به تشکیل حکومت اسلامى شد، گویاى این واقعیت است. به این ترتیب انتظار معصومان، از جمله امام حسن علیه‏السلام ، براى ظهور مهدى موعود علیه‏السلام را باید از این زاویه دید؛ یعنى ظهور امامى که با قدرت الهى به یکباره همه موانع را به کنار خواهد زد و جریان اصولى‏اى را که به حاشیه رانده شده، به متن جامعه بازخواهد گرداند و تمام ارتجاعهاى سیاسى، اقتصادى، اعتقادى، فرهنگى و... را نابود و پرچم جامعه نبوى را بر خواهد افراشت و به تمام معنا، اکمال دین و اتمام نعمت تحقّق خواهد یافت. با این رویکرد به موضوع مهدویت، برساحل احادیث امام حسن مجتبى علیه‏السلام پیرامون آخرین موعود آل محمد صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم مى‏نشینیم.

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » حسن زارع ( چهارشنبه 88/4/10 :: ساعت 1:0 عصر )

آسیب شناسى مهدویت

 براى هر فرهنگ و مجموعه معرفتى ممکن است آفت‏هایى روى دهد که مانع رشد و بالندگى آن فرهنگ باشد فرهنگ دینى نیز گاهى به آفتهایى گرفتار مى‏شود که حرکت رو به کمال آن را کُند مى‏کند و بحث «آسیب‏شناسى دینى» عهده‏دار شناختن آن آفت‏ها و شیوه مقابله با آنهاست.

 مناسب است در فصل پایانى درباره آن چه به عنوان آسیب‏هاى فرهنگ ناب مهدوى مطرح مى‏شود بحث کنیم تا ضمن آشنایى با آسیب‏ها به راههاى خنثى سازى و مقابله با آنها بیندیشیم.

 آسیب‏هاى فرهنگ مهدویّت، مواردى است که غفلت از آنها موجب سستى اعتقاد مردم و به ویژه جوانان نسبت به اصل وجود امام مهدى‏علیه السلام و یا ابعاد مختلف شناخت آن بزرگوار است و گاهى نیز سبب گرایش به افراد یا مجموعه‏هاى منحرف مى‏گردد. بنابراین آشنایى با این آسیب‏ها، منتظرانِ آن امام بزرگ را از کجروى در اعتقاد و عمل حفظ خواهد کرد.

 ما در اینجا مهمترین آسیب‏هاى فرهنگ مهدویت را در عنوان‏هایى جدا از یکدیگر مورد بحث قرار مى‏دهیم:

برداشت‏هاى غلط

 از آسیب‏هاى مهم در فرهنگ مهدویت، تفسیرها و برداشت‏هاى نادرست از موضوعات این فرهنگ اسلامى است. تحلیل نادرست و ناقص از روایات به دریافت غیر صحیح مى‏انجامد که چند نمونه از آن را بیان مى‏کنیم.

 1. برداشت غلط از مفهوم «انتظار» سبب شده است که بعضى گمان کنند که چون اصلاح جهان از فسادها به دست امام عصرعلیه السلام خواهد بود ما در برابر تباهى‏ها و ناهنجارى‏ها هیچ وظیفه‏اى نداریم و بلکه ممکن است گفته شود که براى نزدیک شدن ظهور امام مهدى‏علیه السلام باید براى ترویج بدى‏ها و زشتى‏ها در جامعه اقدام کنیم!! این اندیشه نادرست در مقابل دیدگاه قرآن و اهل بیت‏علیهم السلام است که امر به معروف و نهى از منکر را از وظایف حتمى هر مسلمان مى‏داند.

 بنیانگذار جمهورى اسلامى حضرت امام خمینى(ره) در نقد این دیدگاه فرموده‏اند:

 ما اگر دستمان مى‏رسید، قدرت داشتیم باید برویم تمام ظلم‏ها و جورها را از عالم برداریم تکلیف شرعى ماست. منتهى ما نمى‏توانیم. این که هست این است که حضرت [امام مهدى‏علیه السلام‏] عالم را پر مى‏کند از عدالت؛ نه شما دست بردارید از این تکلیفتان، نه این که شما دیگر تکلیف ندارید.(1)

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » حسن زارع ( شنبه 88/4/6 :: ساعت 1:0 عصر )

امام باقر(ع) در این‏باره فرمود:

لابدّ لصاحب هذا الأمر من عزلة... و نعم المنزل طیّبة.[7]

به ناگزیر براى صاحب این امر عزلت و گوشه‏گیرى خواهد بود... و طیبه (مدینه) چه منزلگاه خوبى است.

همین روایت در کتاب شریف اصول کافى با اندک تفاوتى از امام صادق(ع) این گونه روایت شده است:

لابدّ لصاحب هذا الأمر من غیبة ولابدّ له فى غیبتة من عزلة و نعم المنزل الطیّبة.[8]

به ناچار صاحب‏الامر غیبت کند و به ناچار در زمان غیبتش گوشه‏گیرى کند، چه خوب منزلى است طیبه (مدینه).

هم‏چنین ابوهاشم جعفرى مى‏گوید:

به امام عسکرى(ع) عرض کردم: بزرگوارى شما مانع مى‏شود تا از شما پرسش نمایم، پس اجازه بفرمایید سؤالى بپرسم. حضرت فرمود: بپرس. عرض کردم: اى آقاى من! آیا فرزندى دارید؟ فرمود: بله. گفتم: اگر اتفاقى رخ داد کجا او را پیدا کنیم؟ پس فرمود: در مدینه.[9]

بنابراین جمع بین دو دسته روایات به این صورت است که آن حضرت در مدینه حضور داشته‏اند؛ ولى به خاطر ارتباطى که آن حضرت با نواب خاص داشته‏اند بخشى از عمر خود را در عراق سپرى نموده‏اند.

3. دوران غیبت کبرا

اصطلاحا غیبت کبرا به مدت زمان پنهان زیستى حضرت مهدى(ع) گفته مى‏شود که با وفات آخرین نایب خاص در سال 329ق آغاز و همچنان ادامه دارد و تنها خداوند متعال است که پایان آن را مى‏داند.

این دوران ویژگیهایى دارد که آن را از دوران غیبت صغرا کاملاً متمایز مى‏سازد که از جمله آن ویژگیها کامل شدن غیبت آن حضرت است.

به همان اندازه که پنهان زیستى حضرت مهدى(ع) در این دوران به کمال مى‏رسد و نیابت و سفارت همانند دوران غیبت صغرا وجود ندارد، محل زندگى آن حضرت نیز نامشخص‏تر مى‏شود و در این دوران است که هرگز به‏طور قطع نمى‏توان مشخص نمود آن حضرت در کجا زندگى مى‏کند.

البته روایات در این باره به محلهاى مختلفى اشاره کرده‏اند که برخى از آنها از این قرارند:

الف) مدینه طیبه

همان‏طور که قبلاً نیز اشاره شد برخى از روایات به صورت عام و بدون قید زمان غیبت صغرا، مدینه را به عنوان جایگاه آن حضرت در دوران غیبت مورد اشاره قرار داده‏اند.

ب) ناحیه ذى‏طوى

ناحیه ذى‏طوى در یک فرسخى مکه و داخل حرم قرار دارد و از آنجا خانه‏هاى مکه دیده مى‏شود. برخى از روایات آن محل را به عنوان جایگاه حضرت مهدى(ع) در دوران غیبت معین کرده‏اند.

امام باقر(ع) در این باره فرمود:

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » حسن زارع ( جمعه 88/4/5 :: ساعت 1:0 عصر )

جهانی سازی مهدوی و مخالفانش

اندیشه سیاسی اسلام

تعابیر بسیار بلندی از همه انبیاء، از ازل تا خاتم (ص) راجع به حضرت حجت(ع) رسیده و تقریباًَ جزو اجتماعی ترین موضوعات، بین همه ادیان الهی و ابراهیمی، بشارت موعود و وعده منجی است و همه گفته اند که کار نیمه تمام و ناتمام انبیاء(ع) و ادیان، به دست این مرد بزرگ، کامل خواهد شد.

گفته اند که بزرگ ترین تکلیف تاریخ، کار بزرگ ترین مرد تاریخ است. حتی مکاتبی که الوهیت زدایی و الهیت زدایی شده اند باز به نوعی و به نحوی به این مسأله اندیشیده اند، و گرچه نام ایشان را نبرده اند، اما همه بشارت ایشان را داده اند و حتی مکاتب الحادی چون مارکسیسم نتوانسته اند به مسأله آخر الزمان، بی تفاوت بمانند. بودیزم، مسیحیت و یهودیت نیز که غالب بشریت را زیر پوشش گرفته اند، در این خصوص، اعلام نظر کرده اند. یهود، هنوز منتظر مسیح(ع) است و مسیحیت، منتظر ظهور مجدد مسیح(ع) است. همه انبیاء، همه مذاهب و ادیان و فرق، منتظر گشایشی بزرگ در آینده یا در پایان تاریخ هستند و حتی امروز مکتبی که چند دهه برای نفی پایان تاریخ و نفی «غایت» از تاریخ، دست و پا زد و مدعی شد که اصلاحیات و تاریخ بشر، مبدأ و منتهای روشن ندارد و جهت اصولی خاصی بر آن حاکم نیست و پنجاه، شصت سال تئوری بافت که تاریخ غایت نداشته و ندارد، آخرین نظریه پردازانشان چون فوکویاما از «پایان تاریخ» سخن می گویند، منتها «پایان تاریخ» با روایت خودشان که تثبیت و تبلیغ نظام لیبرال سرمایه داری است.

در روایات از حضرت مهدی (عج) تعبیر به بهار روزگاران شده است و جزء سلام هایی که به محضر حضرت می شود آورده اند: «السلام علی ربیع الانام و نضره الایام» درود بر بهار بشریت، بهاران تاریخ و طراوت روزگاران.

کسانی که ایشان را دیده اند، توصیفاتی از شمایل ظاهری او کرده اند و توصیفاتی را نیز پیامبر اکرم (ص) یا ائمه دیگر از این بزرگوار کرده اند.

دو نقطه نظر به تاریخ انسان و دو تفسیر درباره فلسفه حیات و مدنیت را به مقایسه می گذارم تا ببینم کدام با «مهدویت» سازگار است و کدام نیست و چرا؟

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » حسن زارع ( سه شنبه 88/4/2 :: ساعت 1:0 عصر )

امام مهدی (ع) - مکتب مهدویت | نهج البلا غه ( پر سش ها )

اشاره

نهج البلاغه آینه ای است که سیمای پر فروغ قائم آل محمّد(علیهم السلام) در آن گرچه اندک، ولی زیبا، پرجاذبه، نویدبخش، دل انگیز و تحرّک آفرین تجلّی کرده و همچون جام بلورینی است که زمزم سخنان علوی درباره فرزندش مهدی موعود(علیه السلام)در آن ریخته شده است.این مقاله در جهت طرح و تحلیل آن کلمات تنظیم گردیده است.

مقدّمه

در عصری که جهالت مدرن، عالم و آدم را به سراشیب سقوط نزدیک نموده و بی عدالتی، ستم سالاری، معنویت ستیزی، اخلاق گریزی و هزاران فاجعه هولناک دیگر در جهان بیداد‌می کنند و آینده بشر هر روز تاریک تر شده، وحشت و ناامیدی رو به افزایش است، بحث از مهدویت از هر زاویه که انجام شود در حقیقت بحث از نویدها، سعادت ها، شادکامی ها، پیروزی معنویت، اخلاق، عدالت، تقوا، ترسیم آینده درخشان برای بشر و از جمله خواست‌های الهی و انسانی است.

بنابراین، بحث و تحقیق درباره حضرت مهدی(علیه السلام) از ضروری ترین و مهم ترین رسالت‌های دین پژوهان در عصر کنونی محسوب‌می شود. و چون نام نهج البلاغه برای همگان، بخصوص نسل پویا و نواندیش و جوان، زیبا و دل انگیز است، طرح بحثی تحت عنوان «مهدی (عج) و مهدویت از دیدگاه نهج البلاغه» ضروری‌می نماید و برای عاشقان حضرت مهدی (عج) مفید و پرجاذبه خواهد بود.

نوشته حاضر سعی نموده است تا جلوه ای از سیمای پر فروغ حضرت مهدی(عج) را در آینه نهج البلاغه نشان دهد.

مهدویت و استمرار خلافت الهی

از جمله مسائل مهم و اساسی در بحث مهدویت، جریان خلافت الهی است; زیرامسئله خلافت الهی در زمین، که خدای سبحان در قرآن کریم فرمود:(إِنِّی جَاعِلٌ فِی الأَرْضِ خَلِیفَةً) (بقره: 30)

همچون داستان سفینه نوح و یا کشتی حضرت موسی و خضر(علیهما السلام) و مانند آن ها نیست که یک موضوع شخصی و معینی بوده و سپری شده باشد، بلکه جریان خلافت یک فیض متصل و فوز مستمر است که از اول با اندیشه دوام و انگیزه استمرار طرح شده است، به گونه ای که اصل خلافت از قلمرو نبوّت و رسالت فراتر رفته و به امامت رسیده است. به این دلیل، در بحث مهدویت، جریان استمرار خلافت الهی در زمین از مباحث ظریفی است که نمی توان از کنار آن به سادگی گذشت.

از این رو، در نهج البلاغه در بحث ضرورت حجت در عالم، بر عنصر خلافت الهی در زمین تکیه شده است و حضرت امیرمؤمنان(علیه السلام) در کلام مبسوطی در این باره‌می فرماید: «اللّهمَّ بلی، لاتخلوا الارضُ مِن قائم لِلّهِ بحجة، اِمّا ظاهراً مشهوداً و امّا خائفاً مغموراً، لئلا تبطل حججُ اللّهِ و بیّناتُه. و کم ذا؟ و أین اولئکَ؟ اولئک و اللّهِ الاقلّونَ عدداً و الاعظمونَ عِندَاللّهِ قدراً. یحفظُ اللّهُ بِهم حُجَتُه و بیّناته... اولئکَ خلفاءُ اللّهِ فی ارضِه و الدّعاةُ الی دینه. آه! آه! شوقاً الی رؤیتهم.»1 حضرت در این فراز نورانی، که بخشی از کلام مبسوط ایشان است،‌می فرماید: آری خداوندا، زمین هیچ گاه از حجت الهی که برای خدا با برهان روشن قیام کند، خالی نیست، یا آشکار و شناخته شده است، یا بیمناک و پنهان، تا حجت خدا باطل نشود و نشانه هایش از میان نروند، تعدادشان چقدر است؟ و در کجا هستند؟ به خدا سوگند که تعدادشان اندک است، ولی نزد خدا بزرگ مقدارند که خداوند به وسیله آنان، حجت ها و نشانه‌های خود را نگاه‌می دارد... آن ها جانشینان خدا در زمین و دعوت کنندگان مردم به دین خدایند. آه، آه! چه سخت اشتیاق دیدارشان را دارم.

در کلام پربرکت امیرمؤمنان(علیه السلام) بر این نکته تأکید شده که بر اساس سنّت قطعی الهی، زمین از وجود خلیفه خدا و حجت حق خالی نیست، گرچه حجت الهی گاهی آشکار است و همگان حضور او را درک‌می کنند، گاهی شرایط ایجاب‌می کند که از نظرها پنهان بوده و مردم به طور مستقیم از درک محضر او محروم باشند. این نکته همان حقیقتی است که در مکتب اهل بیت(علیهم السلام) مورد عنایت ویژه قرار گرفته است. امام صادق(علیه السلام)‌می فرماید: «لو بقیتِ الارضُ بغیرِ امام لساخت»;2 اگر جهان لحظه ای بدون امام و انسان کامل باشد از هستی ساقط‌می گردد.

امام محمّدباقر(علیه السلام) نیز‌می فرماید: «لو اَنَّ الامامَ رُفِعَ مِن الارضِ لَماجَت بِاَهلِها کَما یَموجُ البحرُ بِاَهله»;3اگر حجت الهی لحظه ای از زمین برداشته شود زمین همانند دریا دچار موج طوفان‌می گردد.

این گونه کلمات ائمّه اطهار(علیهم السلام)، بعدها زمینه مباحث ظریفی را در آثار بزرگان اهل حکمت فراهم نمود. شیخ اشراق با الهام مستقیم و صریح از کلام امیرمؤمنان(علیه السلام) درباره ضرورت انسان کامل در عالم، با اصرار فراوان گفته است: «و لا یخلوالارضُ عن متوغّل فی التألّهِ ابداً، بل قد یکونُ الامامُ المتألّهُ مستولیاً ظاهراً مکشوفاً، و قد یکون خفیّاً، و هو الّذی سمّاهُ الکافّةُ بالقطب، فله الرئاسةُ و اِن کانَ فی غایةِ الخُمول.»4حکیم نام برده در این بیان بر همان نکته ای اصرار ورزیده که در کلام ائمّه هدی(علیهم السلام) بدان عنایت شده است; گفته: هیچ گاه زمین بدون انسان الهی و ربّانی نیست، اگرچه آن پیشوای متألّه گاهی حاضر و آشکار و زمانی از نظرها پنهان است، و او همان کسی است که نوعاً در عرف، از او به قطب یاد‌می شود و او پیشوای همگان است، گرچه در نهایت خاموشی باشد.

از مجموع آنچه گفته شد، بخصوص سخنان امیرمؤمنان(علیه السلام)، به خوبی روشن‌می گردد که وجود حضرت مهدی موعود(علیه السلام) در عالم به عنوان حجت الهی و استمرار خلافت او در زمین ضرورتی انکارناپذیر دارد و جزو حقایق حتمی و قطعی نظام آفرینش است، به ویژه آنکه در روایات یاد شده، جریان ضرورت حجت الهی فراتر از مسائل شرعی و مدیریت اجتماعی مطرح شده و به عنوان نیاز قطعی نظام تکوینی به شمار آمده است; زیرا انسان کامل واسطه فیض الهی در عالم است و عالم و آدم در پرتو او، فیض الهی دریافت‌می کنند.

حضرت مهدی (عج) و عدالت جهانی

بی تردید موضوع تأمین «عدالت» عمومی ترین و شورانگیزترین مسئله در بحث مهدویت است و چون واژه «عدالت» در فرهنگ و اصطلاح نهج البلاغه، بلکه در تمام کلمات علوی بیت الغزل سخنان امیرمؤمنان(علیه السلام) است، از این رو، در بحث مهدویت نیز بر عنصر عدالت تکیه نموده و از پدید آمدن عدالت در ابعاد گوناگون در زمان ظهور حضرت مهدی(علیه السلام)خبر داده است;‌می فرماید: «و سیأتی غدٌ بما لا تعرفونَ یأخذ الوالی من غیرِها عمّالها علی مساوی اعمالها... فیُریکم کیفَ عدلَ السیّرة»;5 فردایی که شما را از آن هیچ شناختی نیست خواهد آمد، زمام داری که غیر از خاندان حکومت‌های امروزی است، (مهدی) عمّال و کارگزاران حکومت ها را به اعمال بدشان کیفر خواهد داد... بدین روی، روشی عادلانه در حکومت حق به شما‌می نمایاند.

و در جای دیگر‌می فرماید: «الا و مَن ادرکَها منّا یسری فیها بسراج منیر، و یخذوفیها علی مثالِ الصالحین لیحلَّ فیها رِبقاً و یعتقَ رقاً و یصدعُ شُعباً و یشعب صدعاً»;6 بدانید آنکه از ما (مهدی) فتنه‌های آینده را دریابد، با چراغی روشنگر در آن گام‌می نهد و بر همان سیره و روش صالحان (پیامبر و امامان(علیهم السلام)) رفتار‌می کند تا گره ها را بگشاید، بردگان و ملت‌های اسیر را آزاد سازد، جمعیت‌های گم راه و ستمگر را پراکنده و حق جویان را جمع آوری‌می کند.

ابن ابی الحدید، شارح نهج البلاغه، که از علمای بزرگ اهل سنّت است، در ذیل این کلام حضرت‌می گوید: امیرمؤمنان علی(علیه السلام) یادآوری نموده است که مهدی آل محمّد(علیهم السلام) در تاریکی فتنه ها با چراغ روشن ظهور‌می کند و مردم را از بردگی و اسارت رهایی داده و مظلومان ستم دیده را از دست ستمگران نجات‌می دهد.7

در سخنان حضرت سه نکته اساسی به خوبی مورد توجه قرار گرفته اند:

اول. حضرت مهدی(علیه السلام) وقتی در برابر فتنه ها و بی عدالتی‌های اجتماعی قرار‌می گیرد با چراغ پرفروغ حکمت و درایت الهی وارد عمل شده، در پرتو دستورات وحی آسمانی و قرآن کریم، به ایجاد عدالت و خاموش نمودن شعله‌های بی عدالتی‌می پردازد.

دوم. تمام ستم دیدگان عالم توسط حضرت مهدی(علیه السلام) از قید اسارت‌های گوناگون و بی عدالتی رهایی یافته، زندگی همراه با سعادت و شادکامی برای آنان فراهم‌می گردد.

سوم. سیره عملی حضرت مهدی(علیه السلام) همان سیره صالحانی است که حضرت امیرمؤمنان در نهج البلاغه درباره آن ها فرموده: «اللّهمَّ انّک تَعلمُ انَّه لم یکن الّذی کانَ منّا منافسةً فی سلطان و لا التماس شیء مِن فضول الحطام و لیکن لنَرُدَّ المعالمَ من دینکَ و نُظهر الاصلاحَ فی بلادِکَ فیأمَن المظلومونَ مِن عبادِکَ و تُقام المعطَّلةُ مِن حدودِک.»8

در این کلام، بر خطوط کلی روش و عملکرد ائمّه اطهار(علیهم السلام)که حضرت مهدی آخرین پرچمدار آن هاست، توجه داده شده، حضرت‌می فرماید: «خدایا تو‌می دانی آنچه از ناحیه ما (اهل بیت(علیهم السلام)) صورت‌می گیرد برای به دست آوردن قدرت و حکومت و ثروت دنیا نیست، بلکه‌می خواهیم نشانه‌های حق و دین تو را به جایگاه خودش بازگردانیم و در سرزمین تو اصلاح پدید آوریم تا بندگان ستم دیده ات از محرومیت نجات یافته، با امنیت زندگی کنند و قوانین فراموش شده ات بار دیگر اجرا گردند.

بدین سان، معلوم است که از نظر نهج البلاغه، تأمین عدالت در همه ابعاد زندگی بشر، یکی از اهداف بزرگ دولت کریمه حضرت مهدی(علیه السلام) است و جهانیان در سایه حکومت الهی عدل گستر جهانی قائم آل محمّد(علیهم السلام)، از هرگونه ستم و اسارت و بردگی نجات یافته، طعم شیرین عدالت را به خوبی خواهند چشید; چنان که در جای دیگر آمده است: روزی حضرت امیرمؤمنان(علیه السلام) در اندیشه بود، شخصی از ایشان سبب تفکرش را جویا شد، حضرت در پاسخ فرمود: «تفکّرتُ فی مولود یکونُ من ظهری، الحادی عشر من وُلدی، و هو المهدی یَملأُها عدلا کما مُلئت جوراً و ظلماً»;9 درباره فرزند یازدهم خود مهدی‌می اندیشم که روزی ظهور خواهد کرد و زمین را از جور و ستم پاک نموده، لبریز عدالت خواهد کرد.

پی‌نوشت‌ها

1ـ نهج البلاغه، حکمت 147.

2و3ـ محمدبن یعقوب کلینى، اصول کافى، بنیاد رسالت، 1364، ج21، ص251، کتاب«الحجة» باب «انّ الارضَ لاتخلوا من حجة».

4ـ شهاب الدین سهروردى، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، حکمة الاشراق، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، 1373، ج 2، ص 12.

5ـ نهج البلاغه، خطبه 138.

6ـ نهج البلاغه، خطبه 150، بند 3.

7ـ ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه، بیروت، داراحیاءالتراث العربى، ج 2، ص 416.

8ـ نهج البلاغه، خطبه 131.

9ـ محمدبن على بابویه قمى، کمال الدین و تمام النعمه، دارالحدیث، 1380، ج 1، ص 286، باب 26،ص 286.

10ـ نهج البلاغه، خطبه 138.

11ـ لطف الله صافى گلپایگانى، منتخب الاثر، قم، مؤسسه حضرت معصومه(علیها السلام)، 1421 ق، فصل 4، باب 3، ص 589.

12ـ عزیزالدین نسفى، انسان کامل، چ چهارم، تهران، کتابخانه طهورى، 1367، فصل 6، ص 320، رساله نبوت و ولایت.

13ـ عبدالکریم جبلى، الانسان الکامل فى معرفة الاواخر و الاوائل، مصر، مکتبة مصطفى البابى الحلبى، 1390ق، ج 2، باب 61، ص 84.

14ـ نهج البلاغه، خطبه 138.

15ـ ابن ابى الحدید، پیشین، ج 2 ،ص 386.

16ـ نهج البلاغه، حکمت 1.

17ـ سید محمدحسین طباطبائى، شیعه در اسلام، چ هشتم، قم، انتشارات اسلامى، 1373، ص 221.

18ـ نهج البلاغه، حکمت 209.

19ـ ابن ابى الحدید، پیشین، ج 4، ص 336.

20ـ نهج البلاغه، خطبه 150.

21ـ ابن ابى الحدید، پیشین، ج 9 و 10، ص 129.

22ـ محمدبن یوسف شافعى، البیان فى اخبار صاحب الزمان، باب 5، ص 15 (این کتاب ضمن جلد 2 الزام الناصب، تألیف شیخ على یزدى حائرى چاپ شده است.)

23ـ محمدبن على محى الدین بن عربى، فتوحات مکیّه، بیروت، دارصادر، ج 3، باب 366، ص 336.

24ـ لطف الله صافى گلپایگانى، پیشین، فصل 8، باب 1، ص 612.

25ـ همان، باب 2، ص 613.

26ـ انبیاء: 105.

منبع: مرکز مجازی مهدویت (بسوی ظهور)

منبع: تبیان

ملاک و معیار داورى بین سه دیدگاه در مقام نظر

اساسا ما در مقام آن چه که از محدوده شهودمان بیرون و به محدوده غیب مربوط مى‏شود، قدرت داورى قطعى نداریم. لذا یا باید سراغ مدل‏سازى و «تمثیل(7)» برویم (که معلوم نیست نتیجه مسلّمى داشته باشد(8)) یا در آن حوزه سراغ کسانى برویم که آن تجربه را دارا هستند. لذا در باب تحلیل و تفسیر وحى، مى‏گوییم ما نمى‏دانیم حقیقت وحى چیست و چه اتفاقى براى پیامبر افتاده است.

بنابراین، یا باید توصیفات پیامبران از وحى را مبنا و ملاک قرار دهیم و یا در نهایت بگوییم تجربه وحیانى مانند بعضى از تجربه‏هاى باطنى ما است؛ سپس از این تجربه باطنى مدل‏سازى کنیم و این‏ها همان به کارگیرى تمثیل است.

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » حسن زارع ( پنج شنبه 88/3/28 :: ساعت 4:0 عصر )

جهانی شدن از رؤیا تا واقعیت حکومت جهانی حضرت مهدی(ع)

مرتضی معاش مهدی‏اللّه‏خواه هر عقل و اندیشه‏ای به راحتی می‏فهمد که بنای جهان بر عدالت و توازن است نه ظلم و هرج و مرج و هرگونه هرج و مرجی ساخته دست بشر است و اگر عدالت بر جهان حاکم نشود آنگاه عدالت الهی امری لغو، عبث و بیهوده محسوب می‏گردد اشاره: پیشتر گفتیم که پایمال شدن حقوق انسان‏ها، سلب آزادی‏های فردی، بهره‏کشی و استفاده ابزاری از زنان ومردان و کودکان، گسترش جنگ‏ها و ویرانی‏های بسیار و انواع ظلم و ستم‏ها، احتکار منابع و منافع ارضی و... همگی تحت عنوان قوانین جهانی سازی (جهانی شدن)، وضعیت اسفباری رابرای جهان امروز پدیدآورده است.

بی‏تردید عدالت فراگیر و جهانشمول تنها در سایه حکومت یگانه منجی عالم بشریت و موعود جهانیان ـ که سال‏هاست همگان در انتظار ظهور ایشان به سر می‏برند ـ محقق خواهد شد. در اثبات این مدعا در قسمت اول این مطلب پس از اظهار شک و تردید جدی که نسبت به موفقیت فرضیه جهانی سازی در ایجاد دهکده جهانی بیان کردیم، لغزشگاه‏ها و نقاط ضعف آن را مورد بررسی و بازنگری قرار دادیم. در این قسمت هم به بررسی اجمالی دولت جهانی و عدالت گستر حضرت مهدی(ع) و نقاط تقابل نظریه فطری و واقعی مهدویت با فرضیه آکنده از دروغ و نیرنگ «جهانی‏سازی» می‏پردازیم.

وجود نجات بخشی که بشریت را به سوی آسایش و رهایی و ایجاد جامعه جهانی متکی بر عدالت و آزادی و حقیقت سوق دهد، در تمام کتب و صحف آسمانی و مذاهب گوناگون خبری متواتر است. این مطلب صرفا یک خطابه مذهبی یا شعاری دینی نیست بلکه حقیقتی است که از واقعیت نشأت گرفته و در اعماق اندیشه و ضمیر وجود انسان نهفته است. هر انسان صاحب دردی که ناراحتی و فشار و ترس و ناامنی را چشیده باشد به آن ایمان دارد. هر عقل و اندیشه‏ای به راحتی می‏فهمد که بنای جهان بر عدالت و توازن است نه ظلم و هرج و مرج و هرگونه هرج و مرجی ساخته دست بشر است و اگر عدالت بر جهان حاکم نشود آنگاه عدالت الهی امری لغو، عبث و بیهوده محسوب می‏گردد. در حالی که عدالت هدف همه ادیان و رسالت دین اسلام است که مخاطبش همه بشریت بوده است و توان بالایی در ایجاد وحدت جهانی دارد که نقطه شروعش برادری، صلح، گذشت، چشم‏پوشی و وحدت است.

در این رابطه می‏گوید: در این برهه از زمان، اسلام به جهت عنایات زیادش به مظلومان و اسیران جذابیت بسیار بالایی دارد و به این دلیل است که این دین، همیشه‏درگسترش‏وانتشاردرسطح جهانی، حتی پس از رویارویی و مجادله، یکه‏تاز و پیروز میدان بوده است.1 اسلام دینی جهانی است که قوام بخش بنای جامعه بشری است چنان که خداوند به پیامبرش خطاب کرده:

و ما أرسلناک إّلا رحمة للعالمین2 تو را مایه رحمت برای جهانیان فرستادیم.

و ما أرسلناک إّلا کافّة للنّاس3 تو را بر همه مردم فرستادیم.

این دینی که روزی جهان را از سردرگمی جهالت و ظلمات حیرت نجات داد روزی دوباره با عزت و به اذن خداوند ـ تبارک و تعالی ـ برای نجات و خلاصی بشریت و سروری مسلمانان باز خواهد گشت که قرآن کریم بدان چنین بشارت داده است:

و نرید أن نمنّ علی الّذین استضعفوا فی‏الأرض و نجعلهم أئمّة و نجعلهم الوارثین4 اراده ما بر این تعلق گرفته که محرومان زمین را امام و وارثین زمین گردانیم.

از حضرت امیر(ع) در نهج‏البلاغه روایت شده که:

لتعطفّن الدنیا علینا بعد شماسها عطف الضروس علی ولدها5 دنیا همانند بازگشت شتر به نزد فرزندش به نزد ما بازگردانده می‏شود.

و سپس این آیه را تلاوت فرمودند. ابن ابی‏الحدید در شرح این بخش گفته است: یاران و نزدیکان ما می‏گویند که ایشان به امامی که مالک زمین و حاکم بر تمامی ممالک می‏گردد وعده داده‏اند.6 در آیه دیگری خداوند تبارک و تعالی می‏فرماید: ولقد کتبنا فی‏الزّبور من بعدالذکر أنّ الأرض یرثها عبادی الصّالحون7 در زبور پس از ذکر چنین نوشتیم که بندگان صالح ما وارث زمین خواهند شد.

امام باقر(ع) ذیل این آیه می‏فرمایند:

إنّ ذلک وعداللّه‏ للمؤمنین بأنّهم یرثون جمیع الأرض.8 این آیه وعده الهی برای مؤمنان است که وارث تمام زمین خواهند شد.

حضرت رسول(ص)، هم طبق روایت سعید بن جبیر از ابن عباس، به ظهور حضرت مهدی(ع) چنین بشارت داده‏اند:

إنّ خلفائی و أوصیائی و حجج اللّه‏ علی الخلق بعدی اثنا عشر. أوّلهم أخی و آخرهم ولدی.9 جانشینان و برگزیدگان من وحجت‏های الهی بر خلق پس از من دوازده نفرند که اولشان برادرم و آخرینشان فرزندم می‏باشد.

از ایشان پرسیدند: برادر شما کیست؟ فرمودند: علی‏ابن ابیطالب(ع) باز پرسیدند: فرزند شما کیست؟ فرمودند:

المهدیّ الذی یملؤها ـ أی الأرض ـ قسطا و عدلاً کما ملئت ظلما و جورا والذی بعثنی بالحق بشیرا لولم یبق من‏الدنیا إّلا یوم واحد لطوّل ذلک الیوم حتی یخرج فیه ولدی فینزل روح‏اللّه‏ عیسی بن مریم فیصّلی خلفه و تشرق الأرض بنور ربّها و یبلغ سلطانه المشرق والمغرب10 مهدی، همو که زمین را از عدل و داد، همانگونه که از ظلم و جور پر شده است، آکنده می‏گرداند. قسم به آن کسی که مرا به حق مبعوث گردانید که [مردم را] بشارت دهم اگر تنها یک روز به پایان دنیا باقی مانده باشد خداوند آنقدر آن روز را طولانی می‏گرداند که فرزندم خروج (قیام) کند و در آن زمان است که عیسی‏بن مریم پشت سرش نماز می‏خواند و زمین به نور پروردگارش روشن می‏شود و آوازه سلطنتش شرق و غرب را درمی‏نوردد.

پس از ظهور حضرت مهدی(ع) چه رخ خواهد داد؟ هدف از ظهور امام منتظر(ع)، چیزی جز درآوردن جهان از گنداب ظلم و جور و رساندن آن به عدالت و مساوات نیست، که اصل ایمان بشریت به آن سو معطوف شده است و تمام ادیان در مقابل آن سر خم کرده‏اند. غرض فطری و واحد ادیان، همان چیزی است که شعور انسانی، به راحتی با آن اتفاق نظر دارد و هرگاه عقل در مرحله ادراکش به تکامل برسد و رهبری خود را به حکمتی ـ که از اخلاص، صدق و واقع‏گرایی برخاسته است ـ سپرده باشد، آن را احساس می‏کند. کانت، فیلسوف آلمانی تبار می‏گوید:

عبارت اختلاف ادیان، چیز عجیب و غریبی است و مانند این است که از اختلاف مکاتب اخلاقی صحبت شود؛ چرا که ممکن است افراد، عقاید گوناگونی داشته باشند، ولی در هر زمان تنها یک دین است که می‏تواند مقبول بیفتد و نه بیشتر و این اختلافات همانند محملی بیانگر اختلاف در زمان و مکان که اموری عارضی هستند می‏باشند.11 مراد از این آیه قرآن هم همین بود که:

إنّ الّدین عنداللّه‏ الإسلام12 دین در نزد خدا اسلام است.

در بعثت تمام پیامبران الهی، همگی به دنبال محقق کردن هدف واحدی بودند، همان هدفی که همه دسته‏ها و گروه‏ها و جمعیت‏های بشری را یکجا زیر پرچم پرافتخار مهدی منتظر(ع) جمع می‏کند.

خداوند تعالی در قرآن کریم می‏فرماید:

هوالذی أرسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی‏الدین کلّه و لوکره المشرکون.13 او همان کسی است که رسولش را با هدایت و دین حق ارسال کرد تا علی‏رغم میل مشرکان آن را بر تمام ادیان حاکم گرداند.

امام هفتم(ع) ذیل این آیه فرمودند:

یظهره علی جمیع الأدیان عند قیام القائم(ع).14 هنگام قیام مهدی(ع) است که اسلام را بر تمامی ادیان حاکم می‏گرداند.

اولین گام برای تحقق دهکده جهانی و جامعه واحد بشری،ایمان‏تمام‏ادیان‏وپیروان‏آنهابه‏حضرت مهدی(ع) وجمع‏شدن‏آنهازیرپرچمش‏است؛چراکه دعوت به اتحاد جهان‏وجهانیان‏امری‏تازه‏نیست‏ودرتمام ادیان آسمانی و قدیمی می‏توان مسأله‏ای مرتبط با آن را یافت و ریشه تفکر اتحاد بشریت را باید در دین ادیان جستجو کرد.

و در ثانی حقیقت همه ادیان، دعوت جوامع و ملت‏های بشری به همبستگی و اتحاد زیر پرچم ایمان به خدایی واحد بوده است، آفریننده‏ای بی‏همتا و ارزش‏ها و باورها و مسلمات مشترکی که رفتار و منش انسانی را در تمام جهان مستحکم کند.15 به همین جهت است که تمام ادیان، توقع و انتظار ظهور مهدی(ع) را دارند، و آن زمان که ظهور کند با علائم و نشانه‏هایی که به راحتی‏شک را از آنها برطرف می‏کند به شخص او ایمان می‏آورند. آری، به همراه او عیسی بن مریم(ع)، خروج می‏کند و همانطور که در روایت نبوی دیدیم پشت سر حضرتش نماز می‏خواند. از امام باقر(ع)، نقل شده است:

إذا ظهر القائم ظهر برایة رسول‏اللّه‏ و خاتم سلیمان و حجر موسی و عصاه.16 وقتی حضرت مهدی(ع)، قیام کند، پرچم رسول خدا انگشتر سلیمان و سنگ و عصای موسی را ظاهر می‏کند.

باز از ایشان نقل کرده‏اند که:

فإذا اجتمع عنده عشرة آلاف فلایبقی یهودی ولانصرانیّ ولا أحد ممّن یعبد غیراللّه‏ إّلا آمن به و صدّقه و تکون الملّة واحدة ملّة الإسلام.17 وقتی که ده هزار نفر نزد او جمع می‏شوند، هیچ یهودی‏ومسیحی‏وهر که غیر خدا را می‏پرستد باقی نمی‏ماند جز آنکه به او ایمان می‏آورد و تصدیقش می‏کند و یگانه امت، امت اسلامی می‏شود.

و همچنین:

غرض فطری و واحد ادیان، همان چیزی است که شعور انسانی، به راحتی با آن اتفاق نظر دارد و هرگاه عقل در مرحله ادراکش به تکامل برسد و رهبری خود را به حکمتی ـ که از اخلاص، صدق و واقع‏گرایی برخاسته است ـ سپرده باشد، آن را احساس می‏کند اولین گام برای تحقق دهکده جهانی و جامعه واحد بشری، ایمان تمام ادیان و پیروان آنها به حضرت مهدی(ع) و جمع شدن آنها زیر پرچمش است و إنمّا سمّی المهدیّ لأنّه یهدی إلی أمر خفیّ و یستخرج التوارة والإنجیل من أرض یقال لها أنطاکیة.18 مهدی(ع) را به این دلیل، مهدی نامیده‏اند که به امری مخفی هدایت می‏کند و تورات و انجیل را از زمینی که به آن انطاکیه گویند، درمی‏آورد.

حضرت مهدی(ع) در خلال ارتباطات جهانی و توانایی‏وقدرتش‏بریکی‏کردن روش‏ها و منش‏ها در تمام نقاط جهان، جهانی کردن خویش را به ظهور می‏رساند. حضرت صادق(ع) در مورد ندای آسمانی فرمودند:

یسمعه کلّ قوم بألسنتهم.19 هر قومی به زبان خویش آن صدا و ندا را می‏شنود.

و این در حالی است که زبان، یکی از مشکل‏ترین و جدی‏ترین موانع و سدها در مسیر ارتباطات بشری است که از گفت‏وگوها و ایجاد ارتباطات متقابل ممانعت به عمل آورده و آنها را به جدایی و تفرقه و گوشه‏نشینی سوق می‏دهد.

عدالت در سایه حکومت جهانی حضرت مهدی(ع) جهان بشری که از بحران‏ها ضربه‏های فراوان خورده است در مسیر جهانی شدن به سمت مخالف تحقق سعادت بشری سیر می‏کند، حال آن که بشریت آرزویش عدالت است که از درد فراقش هماره به خود پیچیده است. درخت صبر و تحمل بشریت در این راستا آن زمان که آن امام منتظر پرچم عدالتش را بر سر ظلم و ستم می‏کوبد به گل خواهد نشست.

قانون عدالت جهانی از آن زمان که معرفت و عقل انسان‏ها کامل شود شروع می‏گردد؛ چرا که اکثر شرارت‏ها ناشی از جهالت و نبود معرفت و شناخت است. امام باقر(ع) فرمودند:

إذا قام قائمنا وضع یده علی رؤوس العباد فجمع بها عقولهم.20 هرگاه قائم ما قیام کند دستش را بر سر بندگان (خدا) می‏کشد و با آن عقل‏هایشان را کامل می‏کند.

عبارت «جمع بها عقولهم» ناظر بر دو امر است:

اول: این که تکیه تکامل فرهنگی بر پیشرفت مادی و تکنولوژی اطلاعاتی نیست، بلکه اتکایش بر تکامل عقلی است و تمرکز معرفت نیز بر معرفت نفس است و فرهنگ مادی به جای این که هدف و غایت فرض شود تنها به عنوان ابزار و وسیله به آن نگریسته می‏شود.

دوم: گفت‏وگوی عقلائی و فکری مبتنی بر فرهنگ اخلاص که ارتباطات و نزدیکی و تفاهم‏ها را فزونی بخشد همان است که مهدی موعود(ع)، آن را محقق می‏گرداند.

مرحله دوم از قانون حکومت جهانی در خلال ایجاد تعادل و توازن اجتماعی ـ اقتصادی و نفی بهره‏کشی و احتکار و تمرکز ثروت‏ها و منابع زمینی مشاهده می‏شود.

رسول مکرم اسلام(ص) فرمودند:

فیجی‏ء إلیه الرجل یقول: یا مهدی أعطنی أعطنی أعطنی فیحثی له فی ثوبه به ما استطاع أن یحمله.21 مردی به حضور او [حضرت مهدی(ع) [می‏رسد و [از شدت طمع] سه مرتبه تقاضای کمک می‏کند، او چنان در دامن آن مرد [سیم و زر [می‏ریزد که نمی‏تواند آن را جابه‏جا کند.

باز از ایشان نقل کرده‏اند که فرمود:

أبشروا بالمهدیّ... و یقسّم المال صحاحا بالسوّیة و یملأ قلوب أمة محمّد غنی و یسعهم عدله حتی أنّه یأمر منادیا ینادی من له حاجة إلیّ؟... و تکثر الماشیة و تعظّم الأمة... و تزید المیاه فی دولته و تمدّ الأنهار و تضاعف الأرض أکلها...22 بشارت باد بر شما به مهدی... که مال را به طور مساوی بین مردم تقسیم می‏کند و قلوب امت محمد(ص)، را مملو از غنا می‏کند و چنان گستره عدالتش پهناور است که به سخنگوی خویش امر می‏کند که فریاد بزن آیا نیازمندی هست؟ و... ثروتمندان زیاد می‏شوند و امت عظیم می‏گردد... آب‏ها در دولتش زیاد می‏گردد و رودها وسیع و طولانی و زمین بر خوراکی‏هایش می‏افزاید.

حضرت هم بنا بر این قانون و رسم نبوی(ص) عمل می‏کند که:

من أحیا أرضا مواتا فهی له.23 هر که زمین مواتی را آباد کند، مالکش می‏شود.

آری، این است اوج قله عدالت که حق انسان را در مالکیتش بر زمین به او عطا می‏کند.

امام باقر(ع) می‏فرمایند:

أیّما قوم أحیا شیئا من الأرض و عمروها هم أحقّ بها وهی لهم.24 هر قومی که بخشی از زمین را احیا و آباد کنند شایستگی بیشتری برای مالکیت بر آن دارند در حالی که حق آنهاست.

به همین علت است که زمین همچون گلی شکوفا می‏شود و در آن، نشاط و عمل موج می‏زند. گویی امام صادق(ع) به این اشاره دارند:

اذا قام قائم آل محمد... اتّصلت بیوت الکوفة بنهر کربلاء.25 آنگاه که قائم آل محمد(ع) قیام کند، خانه‏های کوفه به نهر کربلا متصل می‏گردد.

با از بین بردن مرزها و حدود جغرافیایی، حکومت جهانی حضرت مهدی(ع) تکامل می‏یابد و موانعی که به دست خود بشر ساخته شده برداشته می‏شود و او به منتهای آرزو و خواسته‏اش که آزادی در عمل و تحریک زندگی و حیاتش می‏باشد، می‏رسد پس از تحقق عدالت، امنیت گسترش می‏یابد، جرم و خلاف‏کاری‏هاپنهان‏وناپیدامی‏گردد.امام‏باقر(ع)،درباره امنیت و امان در زمان حضرت مهدی(ع) می‏فرمایند:

و تخرج العجوز الضعیفة من المشرق ترید المغرب لایؤذیها أحد.26 پیرزنی‏ضعیف‏وناتوان‏ازشرق‏به‏سمت‏غرب(جهان) می‏رود و احدی او را اذیت و آزار نمی‏کند).

با از بین بردن مرزها و حدود جغرافیایی، حکومت جهانی‏حضرت‏مهدی(ع)تکامل‏می‏یابدوموانعی‏که‏به‏دست خود بشر ساخته شده برداشته می‏شود و او به منتهای آرزو و خواسته‏اش که آزادی در عمل و تحریک زندگی و حیاتش می‏باشد، می‏رسد. «فکتور باش» می‏گوید:

مقتضای انسان بودن انسان این است که او به حقوقش برسد و این، اصلی است که به ساکنان هر کشوری اجازه می‏دهد در کشور دیگر ساکن شوند و همان حقی که آزادی را در جهان به جریان می‏اندازد و بستن قراردادهای قانونی با بقیه مردم برای سکونت جهانی کمک می‏کند.27 زمین است که وطن هر انسان در عصر حضرت مهدی(ع) می‏شود. امام صادق(ع) فرمودند:

إنّ القائم مّنا منصور بالرعب مؤیّد بالنصر، تطوی له الأرض و تظهر له الکنوز کلّها و یظهراللّه‏ به دینه و لوکره المشرکون.

قائم ما با ترس [افتادن در دل دشمنان] یاری می‏شود و با پیروزی، تأیید می‏شود. زمین زیر پایش نرم و گنج‏های زمین، همگی برای او ظاهر می‏شود و خدا به وسیله او دینش را ظاهر می‏کند حتی اگر مشرکان نپسندند.

و باز هم از ایشان نقل شده:

إنّ المؤمن فی زمان القائم و هو بالمشرق لیری أخاه الذی بالمغرب و کذا الذی فی‏المغرب یری أخاه الذی بالمشرق.29 مؤمن‏درزمان‏قائم،چنان‏می‏شودکه‏شخصی‏که‏درشرق است‏برادرش‏رادر غرب می‏بیند و او هم همینطور.

جامعه بشری به وحدت واقعی که جنگ‏ها، نابسامانی‏ها، بحران‏ها و مشکلات را ریشه‏کن سازد، دست نخواهد یافت مگر این که به مسائل اساسی و عوامل واقعی که جمعیت بشری را می‏تواند جمع کند، نظر بیفکند. و شکی نیست که مسائل مادی جز عاملی برای ایجاد اختلاف و جنگ و بهره‏کشی از همدیگر نیست. در حالی که عقل و فطرت عاملی هستند که بشریت را به اصل خویش هدایت می‏کنند. و رسیدن به حقیقت وجودی جز با یک رهبری واقعی همانند تکامل عقلی و بازگشت به فطرت و تبری جستن از موانع کشنده ناشی از خودپرستی ممکن نیست که آن هم عصر عدالت، آزادی، امنیت و سعادت یعنی عصر امام منتظَر حضرت مهدی(ع) است.

خداوندتوفیق‏دیدارآن جمال دلربا و اطاعت از اوامر پرافتخارش و زندگی تحت لوای پرچم عدالت آسمانی و جهانی‏اش را به همه ما عنایت فرماید. ان‏شاءاللّه‏ و به امید دیدار آن روز.