حضرت مهدی(علیه السلام) و آسایش اقتصادی بشر

یکی از رهاوردهای دولت کریمه مهدی موعود(علیه السلام)، که در نهج البلاغه مورد اشاره قرار گرفته، تأمین رفاه و آسایش اقتصادی بشر در زمان حکومت آن حضرت است که از طریق وفور نعمت و برکت‌های زمینی و آسمانی تأمین‌می شود.

امیرمؤمنان(علیه السلام) درباره نعمت‌های زمین در عصر ظهور حضرت مهدی(علیه السلام)‌می فرماید: «تخرجُ له الارضُ افالیذَ کبدِها و تلقی الیه سلماً مقالیدَها»;10 در زمان ظهور حضرت مهدی، زمین میوه‌های دل خود (معادن طلا و نقره) را برای او بیرون‌می ریزد و کلیدهایش را به او‌می سپارد.

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » حسن زارع ( چهارشنبه 88/3/6 :: ساعت 4:0 عصر )

ضرورت امامت

امام شؤونی دارد [12] که از جمله ی آن ها پیشوایی و رهبری جامعه است. امامت که همان پیشوایی و جلوداری است، طرح سیاسی شیعه برای اداره ی جامعه است. در نگاه شیعه، آدمی هم چنان که مضطر به وحی است، مضطر به امام معصوم نیز هست.

این اضطرار و ضرورت از طرق مختلفی قابل استدلال است. [13] آن چه در این جا آورده می شود، نگاه به مسأله از منظر دیگری است. در این نگاه، ضرورت امامت و اضطرار به حجت از دو طریق دیگر بررسی شده است. یک، اهداف حکومت و دیگری، قلمروی حکومت.

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » حسن زارع ( دوشنبه 88/3/4 :: ساعت 4:0 عصر )

مدعیان مهدویت در نهضت‏های سیاسی ـ اجتماعی

محمدحسن رجبی به اعتقاد شیعیان و اغلب دانشمندان و علمای اهل سنت و نیز بر اساس واقعیت تاریخی، پس از رحلت پیامبر اسلام، صلّی‏اللّه‏علیه‏وآله، و بویژه پس از شهادت مولای متقیان امیر مؤمنان، علیه‏السلام، اسلام از مسیر اصلی و مستقیم خود خارج شد و تعصبات نژادی و اشرافیت ایرانی و رومی، دربار خلفای مسلمان را فراگرفت و روز به روز جامعه اسلامی از شعائر اسلامی فاصله گرفت و عدالت اجتماعی رخت بربست و تفاخرات قومی و مذهبی به دنبال آن تبعیض‏های اجتماعی، سراسر جامعه اسلامی را فراگرفت.

رهایی از ظلم و جور حکام ستمگر بظاهر مسلمان و بازگشت به دوران بی‏آلایش و معنوی و مساوات اسلامی صدر اسلام، آرمان همه دردمندان مسلمان از عالم و عامی بود، اما واقعیت آن بود که پیامبر، صلّی‏اللّه‏علیه‏وآله، رحلت کرده بود و جامعه اسلامی به دلیل سالها و قرنها دوری از زمان رسول اکرم، صلّی‏اللّه‏علیه‏وآله، احیای آن دوران محال می‏نمود، ولی خاطره دوران کوتاه و طلایی صدر اسلام، آرمان اجتماعی همه مصلحان و رهبران نهضت‏های سیاسی ـ اجتماعی در جهان اسلام بوده است.

در این میان، شیعیان به دلیل اعتقاد به ظهور امام دوازدهم، حضرت مهدی، عجّل‏اللّه‏تعالی‏فرجه، که از نسل پاک پیامبر و منجی دین و آیین اوست، این آرمان را نه یک رؤیا، بل واقعیت می‏دانسته و دوران سیاه ظلم و شقاوت ستمگران را ناپایدار و زودگذر می‏پنداشته و با امید به ظهور آن امام همام و پیروزی وی بر ظالمان، در انتظار گرفتن انتقام مظلومیت خود و همنوعان خویش، آرزوی «فرج» می‏کردند و آلام خود را تسکین می‏دادند.

انتظار در تاریخ شیعه و اسلام، صُور و جلوه‏های گوناگونی داشته که در این مقال به اجمال اشاره می‏شود:

1ـ انتظار توأم با صبر

پس از حملات ویرانگرانه و وحشیانه کافران مغول به ایران، و حاکمیت یافتن آنان به جان و مال و ناموس مردم، شیعیان نشانه‏های ظهور را نزدیک می‏دیدند. یاقوت حموی، مورخ معروف قرن هفتم می‏نویسد که در سالهای نخست حمله مغول، در شهر کاشان ـ از کانون‏های عمده تشیع در ایران ـ مردم شهر، هر روز هنگام سپیده‏دم، از دروازه خارج می‏شدند و اسب زین کرده‏ای را با خود می‏بردند تا حضرت مهدی، علیه‏السلام، در صورت ظهور بر آن اسب سوار شود.1 در زمان فرمانروایی سربداران نیز نظیر همین عمل در شهر سبزوار ـ که یکی از مراکز تشیع شمرده می‏شد ـ معمول بوده است و به طوری که میرخواند در روضة‏الصفا می‏نویسد:

هر بامداد و شب، به انتظار صاحب‏الزمان، علیه‏السلام، اسب کشیدندی.

حسام‏الدین محمدبن حسام کوهستانی که روستایی شاعرپیشه بود و دیرتر از عصر یاد شده می‏زیست و در حدود 875 ق. درگذشت، منظومه‏ای به نام خورشیدنامه، در مدح امیر مؤمنان و امام عصر، علیهماالسلام، تألیف کرده است.2

2ـ ادعای مهدویت

برخی از آگاهان با اطلاع از نارضایی عمومی جامعه و اعتقاد عموم شیعیان به ظهور امام زمان، علیه‏السلام، ادعای مهدویت نمودند تا با بسیج عمومی و غلیان احساسات پیروان خود، بساط ظلم و ستم را برچینند. برخی نیز اعتقادات و احساسات پاک مردم را ابزاری برای کسب قدرت خود نمودند.

در سال 665 ق. قیام بزرگ مردم فارس، تحت رهبری شیخ شرف‏الدین ـ که خود را مهدی خوانده بود ـ به وقوع پیوست که بشدّت سرکوب شد.3 در سال 845 ق. نیز قیام مشابهی در خوزستان ایجاد شد که در رأس آن سید محمد مشعشع که از شیعیان افراطی (غالی) بود، قرار داشت. وی خود را «مقدمه» ظهور امام غایب می‏خواند و پیشگویی می‏کرد که وی بزودی ظهور خواهد کرد و عدل و داد بر روی زمین برقرار خواهد شد. به گفته یکی از مورخان، حدود 000/10 نفر در زیر لوای او گرد آمدند و در محلی بین حویزه و شوشتر، علم عصیان برافراشتند و امیران و فئودالهای محلی را از میان بردند. قیام آنان موجب نگرانی امرای فارس گردید. از اینرو لشکر فارس به قصد سرکوب وی آمد اما چون پیروان مشعشع، «فدایی» او بودند و مرگ را بر زندگی ترجیح می‏دادند، مردانه پایداری کردند و لشکر فارس شکست خورد.4 گذشته از شیعیان امامیه (اثنی عشریه) و سرزمین ایران، نهضت‏های سیاسی ـ اجتماعی متعددی توسط شیعیان غیر امامیه و نیز اهل سنت، بر ضد دولتهای وقت به وقوع پیوست که رهبران آنها، داعیه مهدویت داشته‏اند که غالباً از پایگاه اجتماعی نیرومند و حمایتهای وسیع مردمی برخوردار شدند که باختصار به آنها اشاره می‏شود:

1ـ عبداللّه‏ بن میمون (م. 251 ق.)، از اعراب خوزستان بود. وی به مقام «داعی» اسماعیلی نایل شد و از طرف امام مستور (امام زمان)، در خوزستان دعوت و تبلیغ می‏کرد. او ناگزیر پنهان شد و نخست در بصره پناهگاهی جست و سپس به سلامیه (در سوریه) گریخت و در آنجا به تبلیغ پرداخت و مبلغانی به اطراف گسیل کرد. آنان به مردم می‏گفتند که بزودی امام مستور (صاحب‏الزمان)، مهدی موعود، ظهور خواهد کرد.

2ـ در فاصله قرنهای سوم و چهارم هجری در سوریه (شامات)، داعیان اسماعیلی شایعاتی منتشر کردند که مهدی، علیه‏السلام، ظهور کرده و همان عبیداللّه‏، امام اسماعیلی است که نامش تا آن اواخر مستور بوده است. مسلم است که عبیداللّه‏ خواست از قرمطیان در عراق و سوریه استفاده کرده، قدرت را در دست گیرد. وی در سال 287 ق. در رأس قیام سوریه قرار گرفت و پس از سرکوب قیامش همرزمان و همفکران خود را به دست سرنوشت خاطره دوران کوتاه و طلایی صدر اسلام، آرمان اجتماعی همه مصلحان و رهبران نهضت‏های سیاسی ـ اجتماعی در جهان اسلام بوده است.

گذشته از شیعیان امامیه (اثنی عشریه) و سرزمین ایران، نهضت‏های سیاسی ـ اجتماعی متعددی توسط شیعیان غیر امامیه و نیز اهل سنت، بر ضد دولتهای وقت به وقوع پیوست که رهبران آنها، داعیه مهدویت داشته‏اند.

سپرد و در میان لعنت و نفرین ایشان به مصر گریخت (289 ق.) و از آنجا راهی مغرب (مراکش) شد.

مدتها بود که در مغرب، وقایع سیاسی بسیار مهمی جریان داشت. در سال 282 ق. از مرکز اسماعیلی سلامیه، مبلّغی جدّی و بلیغ به نام ابوعبداللّه‏ شیعی ـ که اصلاً از سرزمین یمن بود ـ بدانجا گسیل شده بود. وی نخست محتسب بصره بود و پس از آن به اسماعیلیه پیوسته بود. او در تونس از نارضایی بربرها از سیاست داخلی دودمان محلی اغالبه (184ـ297 ق.) استفاده کرد. بربران در 297 ق. قیام کردند و سلطنت اغالبه را سرنگون ساختند. ابوعبداللّه‏ در اوایل زمستان 298 ق. در شهر رقاده به سمت امامت و خلافت، اعلام، و امیرالمؤمنین و «مهدی» نامیده شد.

3ـ در فاصله قرن های سوم و چهارم هجری، رهبران قیامهای قرمطی یعنی حمدان قرمط و عبدان گویا، از طرف رئیس پنهانی فرقه که «صاحب‏الظهور» نامیده می‏شده و محل اقامتش مجهول بوده، عمل می‏کردند. پس از تأسیس دولت قرمطیان در بحرین (286 ق.) که مرکز آن شهر لحسا بوده، ابوسعید حسن الخبابی که گویا از طرف «صاحب‏الظهور» یا رئیس مخفی فرقه به آنجا گسیل شده بود، در رأس آن قرار گرفت. وی عملاً در حکومت خویش کمال استقلال را داشت.

4ـ محمد بن عبداللّه‏ تومرت، معروف به مهدی اهرعی، مکنّی به ابوعبیداللّه‏، که اصل او از جبل‏السوس در انتهای مغرب (مراکش) بود به سرزمینهای شرقی سفر کرد و به عراق رفت و از ابوحامد محمد غزالی و دانشمندان دیگر دانش آموخت و به زهد و پرهیزگاری و تقوا شهرت یافت. سپس به مصر و شمال افریقا رفت و سرانجام در مغرب سکونت گزید و دولت بزرگی در اوایل قرن ششم تأسیس کرد که به دولت عبدالمؤمن شهرت یافت.5 5ـ عباس فاطمی که در اواخر سده هفتم هجری در مغرب ظهور کرد و خود را مهدی نامید و هواداران زیادی دور خود جمع کرد و کارش بالا گرفت و شهر مانس را تصرف کرد و بازار شهر را سوزاند و عاملان خود را به اطراف و اکناف فرستاد لکن پیش از آنکه دولتی تشکیل دهد کشته شد و دعوی او پایان یافت.6 6ـ محمدمهدی سنوسی که در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی / سیزدهم هجری در مغرب ادعای مهدویت کرد. اصل او از جبل سوس بود. پدرش شیخ محمد در ناحیه جغبوب (جربوب)، نزدیک واخه‏سیوا اقامت داشت و علاوه بر آنجا ـ که مقر اصلی او بود ـ نزدیک به 300 زاویه در بلاد مغرب دایر کرده بود که به نشر تعالیم او می‏پرداختند. وی پیش از وفات خود اشاره کرده بود که مهدی منتظر بزودی ظهور خواهد کرد. و شاید پسرش باشد و ظهور او در آخر قرن سیزدهم خواهد بود. مهدی، مردی خردمند، مقتدر و سخت‏کوش بود و از کرامات مشهور او خیمه‏ای جادویی بود که در جنگها همراه می‏برد و پیروانش معتقد بودند که آن خیمه، هیچگاه از ذخایر و آذوقه تهی نمی‏شود.

7ـ محمد احمد سودانی، معروف به مهدی سودانی (1848 ـ 1885 م. / 1264 ـ 1292 ق.) از مهمترین و معروفترین مدعیان مهدویت بود. وی از قبیله دناقله بود و در سودان به دنیا آمد. پدرش عبداللّه‏ نام داشت و به قایق‏سازی مشغول بود. محمد احمد به تعلیم علوم دینی پرداخت و در ضمن مراتب طریقت را نیز گذراند و با نرمخویی، تیزهوشی و سخنوری خود و از همه مهمتر زهد و تقوای خویش که زبانزد همگان بود، مردم را به خود جذب کرد. او به امر به معروف و نهی از منکر پرداخت و مردم را به رعایت موازین شرعی دعوت نمود و در سال 1881 م./ 1297 ق. که زمینه دعوت خود را مهیا دید ادعای مهدویت کرد و خود را همان مهدی منتظر، علیه‏السلام، نامید. آنچه موجب دعوی محمد احمد گردید به طور عمده به این شرح است:

الف) انتظار اکثر مسلمانان و از آن جمله مردم سودان برای ظهور گذشته از شیعیان امامیه (اثنی عشریه) و سرزمین ایران، نهضت‏های سیاسی ـ اجتماعی متعددی توسط شیعیان غیر امامیه و نیز اهل سنت، بر ضد دولتهای وقت به وقوع پیوست که رهبران آنها، داعیه مهدویت داشته‏اند.

مهدی، علیه‏السلام؛ ب) اعتقاد شیوخ قبایل و فقهای سودان بر اینکه مهدی، علیه‏السلام، از میان آنان ظهور خواهد کرد و این عقیده خود را به روایاتی از ائمه حدیث (اهل سنت) مستند می‏کردند؛ ج) دریافت مالیات سنگین از مردم سودان که همراه با فشار، آزار و توهین به مالیات دهندگان بود. حتی از زنان و کودکان سودانی، مالیات گرفته می‏شد. مردم سودان سالانه سه بار مالیات می‏پرداختند. یک بار برای فرماندار، یک بار برای قاضی و یک بار برای مأموران مالیات، کشاورزان برای کشت گندم، استفاده از آب نیل و قایقرانی در نیل نیز مالیات می‏دادند و خانه‏های کسانی که در پرداخت این مالیات‏ها تأخیر می‏کردند سوزانده می‏شد؛ د) خرید و فروش مردم سودان به عنوان «برده»، تجارت پردرآمدی برای تجار سودانی بود. صدها هزار نفر از جوانان سودانی به عنوان کارگر و خدمتگزار به قیمت نازلی خریداری شده و با قیمت گزافی فروخته می‏شدند و به کارهای شاق و طاقت‏فرسا در سرزمینهای دوردست می‏پرداختند. مأموران دولتی از تجار برده، مالیات گزافی می‏گرفتند و پس از آنکه تجارت برده منسوخ شد آنان همچنان از تجار مزبور، مالیات مطالبه می‏کردند. وقتی دعوت محمد احمد سودانی گسترش یافت، تجار ناراضی سودانی دعوت او را لبیک گفته و در تقویت او کوشیدند.

مهدی سودانی چند بار با نیروهای مصری ـ انگلیسی جنگید و آنان را شکست داد و شهر خارطوم را به تصرف خود درآورد و دولت مستقلی تشکیل داد. مهدی سودانی با قدرت تمام به سازماندهی حکومت خود پرداخت و امور کشور را به سه بخش لشکری، مالی و قضایی تقسیم کرد و فرماندهی لشکر را به خلیفه خود، عبداللّه‏ تعایشی سپرد. او از طریق اخذ زکوة، فطریه و عشریه کشور را اداره می‏نمود و در اجرای شریعت سختگیر بود. او پیش از مرگ در 21 ژوئن 1885، عبداللّه‏ تعایشی را به جانشینی خود برگزید و از همگان خواست تا با او بیعت کنند.7 8ـ و بالاخره در ایران نیز در سال 1262 ق. یکی از شاگردان سیدکاظم رشتی به نام سید علی‏محمد شیرازی خود را نماینده (باب) امام زمان، علیه‏السلام، دانست و پس از اینکه گروهی به او گرویدند، دعوی مهدویت کرد. علما با ادعای پوچ او مخالفت نمودند. و با فشار آنها در جلسه مناظره شرکت کرد اما از پاسخهای اولیه درماند و پس از آنکه چوب مفصلی خورد توبه کرد و آزاد شد اما بار دیگر دعوتش را ادامه داد و سپس دستگیر و در قلعه چهریق زندانی گردید. پیروانش با حمایت سفرای روسیه و انگلستان در گوشه و کنار کشور شورش ضد دولتی به راه انداختند. اما این شورشها با هوشیاری و مقاومت مردم و همکاری قشون دولتی سرکوب گردید و باب نیز اعدام شد. بدین ترتیب دعوی باب که می‏رفت تا کشور را به هرج و مرج و دودستگی و نهایتاً تجزیه بکشاند در نطفه خفه گردید.8

________________________________________

1. به نقل از: ای. پ. پطروشفسکی، نهضت سربداران خراسان، ترجمه کریم کشاورز، تهران، پیام، چاپ سوم، 1351، ص15 و 16.

2. همان، ص16.

3. همو، اسلام در ایران، ترجمه کریم کشاورز، تهران، پیام، چاپ چهارم، 1354، ص373.

4. همان، ص380 و 381 و نیز رجوع شود به کتاب مشعشیان، نوشته احمد کسروی.

5 و 6. جرجی زیدان، مشاهیرالشرق فی‏القرن التاسع عشر، جزء اول، ص61ـ63.

7. برای اطلاع بیشتر از شرح حال مهدی سودانی رجوع شود به منبع فوق، ص61ـ115، تاریخ سودان.

7. برای اطلاع بیشتر از شرح حال مهدی سودانی رجوع شود به منبع فوق، ص61ـ115، تاریخ سودان.

8. برای اطلاع از دعاوی باب، رجوع شود به فتنه باب، نوشته اعتضاء السلطنه که کمی پس از رفع آن فتنه نوشته است.

منبع: تبیان

مبانی اعتقادی مهدویت

مسعود پور سیدآقایی

بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود

بسمه تعالی

دیدگاه ها

مسأله ی مهدویّت به خاطر ابعاد متعدد آن از منظرهای مختلف و زوایای گوناگون قابل بررسی است. می توان آن را از جنبه های اعتقادی، [1] تاریخی، [2] فلسفه ی تاریخ، [3] روان شناختی، تربیتی، اجتماعی و... مورد کنکاش و بررسی قرار داد. نوع رویکرد به مسأله و تعیین حوزه ی بحث و زاویه ی دید برای اتخاذ روش مناسب با آن حوزه و به دست آوردن نتایج صحیح و پرهیز از اشتباه ضرورتی تام دارد.

آن چه در این جا ارایه می شود، نگاه به مهدویت از منظر اعتقادی است. این نگاه، حوزه ای وسیع و پردامنه را در برمی گیرد و نسبت به دیگر رویکردها به خاطر مبنا و ریشه ای بودن آن از نقشی مهم تر و اهمیتی دو چندان برخوردار است.

مبانی اعتقادی

همان طور که اشاره شد حوزه ی مباحث اعتقادی مهدویت، حوزه ای وسیع و گسترده است. آن چه ما از آن گفت وگو می کنیم نه تمامی این مباحث که مبانی و ریشه های اساسی بحث مهدویت است.

مهدویت و اعتقاد به امام زنده ی غایب برخاسته از ریشه ها و پایه های مستحکمی است که ما از آن، به مبانی اعتقادی یاد می کنیم. بدون این پایه ها و ریشه های عمیق برخاسته از براهین عقلی و نقلی، هیچ رویشی شکل نمی گیرد و دوامی نمی آورد. برخی از مباحث قابل طرح در مبانی مهدویت عبارتند از:

1 - امامت (اهمیت، ضرورت، ویژگی ها، راه انتخاب و...)

2 - مهدویت از منظر آیات و روایات (شیعه و سنی)

3 - نظری اساسی به مجموعه ی احادیث مهدویت

4 - دلایل تولد امام مهدی(عج)

5 - فلسفه ی غیبت

6 - نقش امام در عصر غیبت (فواید امام غایب)

7 - وضعیت شیعه در عصر غیبت (ولایت فقیه)

8 - قیام و انقلاب، پیش از قیام حضرت

9 - وظایف شیعه در عصر غیبت

10 - طول عمر حضرت

11 - انتظار

12 - دیدار با حضرت

13 - جایگاه حضرت (بررسی افسانه ی جزیره ی خضرا)

14 - ویژگی های یاران حضرت

15 - علایم و شرایط ظهور

16 - حکومت جهانی (امکان، شکل و...)

17 - سیره ی حضرت (در عصر غیبت و ظهور)

18 - دین در عصر ظهور و....

از این مجموعه بدون تردید مهم ترین و ریشه ای ترین مسأله همان مباحث امامت و ضرورت آن است. مناسب است قبل از پرداختن به ضرورت امامت اشاره ای به اهمیت و جایگاه و بستر این بحث داشته باشیم. مقصود از جایگاه، روشن کردن این نکته است که بحث امامت، به چه زمینه هایی احتیاج دارد و در چه فضایی مطرح می شود و اساساً در بستر و سیر مباحث اعتقادی در چه جایگاه و رتبه ای قرار می گیرد.

اهمیت امامت

شیعه با اعتقاد به امامت گره خورده است و با این طرح، راه خویش را در تاریخ آغاز کرده و در این راه رنج ها برده است، تا آن جا که به اعتراف برخی محققان [4] آن قدر که در این راه شمشیر کشیده شد و جان فشانی شد، در هیچ برهه ای از زمان و در مورد هیچ یک از دیگر آموزه های دین، شمشیر زده نشده و جان فشانی نشده است.

این جان فشانی و اهتمام، از آن جا برخاسته که به گفته ی قرآن، امام مکّمل دین و متمّم همه ی نعمت هایی است که خداوند در هستی قرار داده است. [5] رسول صلی الله علیه وآله آن قدر که به این امر سفارش می کرد به هیچ یک از امور دیگر سفارش نمی کرد [6] و آن قدر که برای این مهم از اولین روزهای دعوت علنی تا آخرین لحظات عمرش در بستر بیماری، گام برمی داشت و اقدام می کرد، برای هیچ کار دیگری اقدام نمی کرد و زمینه سازی نمی نمود. [6] .

امروز و در این نسل، ما امامت را پذیرفته ایم، ولی هنوز برای بسیاری از ما، طرح امامت و در نتیجه، بحث امام زمان (عج) گنگ و مبهم می باشد و به صورت میراثی از آن پاسداری می شود. میراثی که هنوز عمق و ضرورتش را نچشیده ایم.

طرح هایی که امامت را برای چند نسل بر اساس نص و سنت می گیرند و سپس شورایی حسابش می کنند. و طرح هایی که امامت را در حد رهبری تفسیر می کنند و شرایطش را حذف می کنند، خواه از نسل علی علیه السلام یا دیگری و طرح هایی که امامت را موروثی و سلطنتی و نور چشم بازی خیال می کنند. و طرح هایی که امامت را غیرقابل تحلیل می شناسند و بر اساس تعبد با تمام ابهامش باورش می کنند. تمام این طرح ها، امامت را نفهمیده اند و جایگاه و بنیادهایش را نشناخته اند و در تاریکی تیر انداخته اند.

شاید این همه تفسیر و تأویل از آن جا مایه می گیرد که ما حکومت ها را در همین اشکال موجود دنبال می کنیم و در میان همین سیستم ها نقد می زنیم و از آن جا که هیچ کدام از این ها با امامت نمی خواند یا از کنار آن می گذریم یا آن را تخفیف می دهیم تا مورد قبول روشنفکران قرار گیرد.

شاید این گمان ها از این جا برخاسته اند که ما امامت را مبهم طرح کرده ایم و آثار و مرزها و اثراتش را نشان نداده ایم و این طرح حکومتی را جدی نگرفته ایم.

اگر ما جایگاه امامت را بشناسیم و ضرورتش را لمس کنیم، بر اساس همان ضرورت، وجود امام زمان (عج) را احساس می کنیم و از زیر بار اشکال های بنی اسراییلی، آزاد می شویم و بر اساس همان ضرورت و احساس به عشقی از امام می رسیم. آن هم نه عشقی ساده و سطحی، که عشق شکل گرفته و جهت یافته و تبدیل شده به حرکت و به سازندگی مهره هایی که این حکومت سنگین و بلند به آن احتیاج دارد.

بستر بحث

با پذیرش اعتقاد به خدا و ضرورت وحی و رسالت، به امامت می رسیم. با پذیرش و اثبات این نکته که خدایی هست و ما محتاج اوییم که: یا ایها الناس انتم الناس الفقراء الی اللّه [8] از حکم و خواسته ی او می پرسیم و به ضرورت وحی و دین و اضطرار به رسول و حجت می رسیم. این همان جریانی است که در اذان و دعا نیز نشان دارد.

در اذان پس از تکبیر به توحید می رسیم و ادامه ی توحید رسالت است و ادامه ی رسالت، امامت. چه بگویی و چه بگذری که دست آورد رسول احتیاج به وصی و محافظی دارد. در دعا نیز می خوانیم: اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف رسولک الله عرفنی رسولک... اللهم عرفتنی حجتک.... [9] .

ارتباط ضرورت حجت با ضرورت وحی و اضطرار و افتقار الی الله، ارتباطی اساسی و تنگاتنگ است. بحث ضرورت و اضطرار الی الحجة به دنبال اضطرار به خدا و غیب و معاد و وحی مطرح می شود و می بینیم که مرحوم کلینی در کافی، بحث را با همین عنوان دقیق و حساب شده ی اضطرار الی الحجة آغاز کرده است.

این خلاصه احتیاج به توضیح دارد: با درک ضرورت و اضطرار به دین - و نه انتظار از دین - که برخاسته از این نکته است که امکانات حسی، تجربی، عقلی و قلبی و غریزی آدمی، پاسخ گوی روابط عظیم انسان با خودش و با اشیاء و افراد آن هم با توجه به قدر و استمرار و ارتباطهای محتمل انسان با عوالم دیگر نیست و به ناتوانی و نارسایی این نیروها و امکانات برای این انسانِ بیشتر از هفتاد سال رسیدیم. ناچار ضرورت وحی و دین مطرح می شود و در فرض ضرورت، دیگر تحلیل های فرویدی و یونگی و اریک فرومی یا تحلیل های طبقاتی و تاریخی جایگاهی نخواهد داشت. چون این ها آن جایی مطرح می شوند که دین، ریشه در ضرورت نداشته باشد و آن جاست که باید جواب داد چرا امری غیر ضروری این گونه در زندگی انسان از گذشته تا حال تأثیرگذار یا مطرح بوده است.

با این احتمال و اضطرار به وحی و مذهب، دیگر مذهب امر معقول یا یک راه از میان تمامی راه ها نیست که مذهب تنها راه است؛ و حداقل این چنین مذهبی، تمامی روابط انسان با خود، با اشیاء و با افراد دیگر است و برای این انسانی که تجربه و علم نمی تواند پاسخ گوی روابط این آب و نان و خوابیدن با دنیاهای محتمل با روابط احتمالی پیچیده باشد، حداقل مذهب در حوزه ی حیرت ها و یا احکام و شرایع نیست، بلکه تمامی زندگی عادی است. اگر ما از اثبات خدا و معاد و وحی به احتیاج به خدا و معاد و وحی روی بیاوریم و با این افتقار و اضطرار آغاز کنیم، دیگر به انتظار از دین نمی پردازیم؛ چون انتظار یک حالت است و اضطرار یک واقعیت. چه بسا تو هیچ انتظاری هم از دین نداشته باشی، اما این رسول است که با تو کار دارد و شروع کننده است. دین با رسول آغاز می شود و رسول با دگرگون کردن تلقی انسان از خویش، اضطرار به مذهب و احتیاج به دین را در جان انسان می نشاند. حتی اگر اعراض کند و یا انگشت در گوش خود بگذارد. آن جا که دین با رسول آغاز می شود، دیگر از انسان نمی پرسند که از دین چه انتظاری داری که می گویند: تو محتاجی، تو مفتقری، تو مضطری. انتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی الحمید. [10] .

آزاداندیش ترین دین شناسان چون از این نقطه که ضرورت یا عدم ضرورت دین است، آغاز نکرده اند، گرفتار شده اند و در واقع با این پیش فرض که دین ضروری نیست و یک راه در کنار دیگر راه هاست، به تحلیل آن پرداخته اند و در حد یک امر قدسی به آن روی آورده اند و همین پیش فرض برای گرفتاری آن ها کافی است. چون فرض دیگری هم هست و آن ضرورت و اضطرار به دین است و آن هم با این احتمال که آدمی بیشتر از هفتاد سال استعداد دارد و بیش از یک زندگی راحت و دام روری بزرگ به او امکانات داده اند.

در هر حال با این بینش از قدر و استمرار و ارتباط انسان، به اضطرار و ضرورت وحی و معاد و رسول می رسیم و با رسول پیوند می خوریم و به همان دلیل که به وحی و رسول محتاجیم، به امام و حجت هم محتاجیم که امامت ادامه ی رسالت است؛ چون به شهادت قرآن دو چیز مانع از کفر آدمی است. یکی قرآن، و دیگری، وجود رسول. کیف تکفرون و انتم تتلی علیکم آیات اللَّه و فیکم رسوله. [11] .

به شهادت این آیه، معلوم می شود که دو چیز موجب حفظ مردم و مانع از کفر است. اول، تلاوت قرآن و دوم، وجود پیامبر. پس باید پس از پیامبر، خلیفه ای باشد که مانند پیامبر، حافظ امت باشد و کتاب خدا به تنهایی کافی نیست. افزون بر این که کتاب خدا، شامل همه ی قوانین نیست، بلکه به سنت پیامبر نیز احتیاج داریم و پس از پیامبر باید به باب علم او یعنی علی علیه السلام و عترت پیامبر مراجعه کرد. آنانی که فریاد حسبنا کتاب اللَّه سر دادند، می دانستند که این کلام مخالف خود کتاب است که قرآن می گوید: اطیعوا اللَّه و اطیعوا الرسول. و می گوید: ما ینطق عن الهوی.

_______________________________________

[1] مثل بیشتر کتاب هایی که در مورد حضرت نوشته شده است، از «غیبت» نعمانی و «کمال الدین» صدوق و «غیبت» شیخ طوسی گرفته تا بیشتر کتاب های امروزی هم چون «دادگستر جهان»، «امامت و مهدویت»، «سیمای امام مهدی» و....

[2] تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، دکتر جاسم حسین و تاریخ عصر غیبت، پور سید آقایی، عاشوری، جباری و حکیم.

[3] قیام و انقلاب مهدی(عج)، شهید مرتضی مطهری.

[4] و اعظم خلاف بین الامة خلاف الامامة اذ ما سلّ سیف علی قاعدة دینیة مثل ما سلّ علی الامامة فی کلّ زمان، ملل و نحل، ج 1، ص 24.

[5] اشاره به آیه ی 3 سوره ی مائده.

[6] و لم یناد بشی ءٍ ما نودی بالولایة وسائل الشیعة، ج 1، ص 10، ح 10.

[7] ر.ک: چشمه در بستر (تحلیلی از زمان شناسی حضرت زهرا علیها السلام) مسعود پورسید آقایی، ص 48.

[8] فاطر، 15.

[9] کافی، کتاب حجت، باب غیبت، روایت 29، الغیبة، نعمانی؛ کمال الدین، صدوق (این دعا در این سه کتاب مجموعاً به شش طریق روایت شده است).

[10] فاطر،15.

[11] آل عمران، 101.

[12] آن ها وسیله ی هدایت، بیان، امن، کرامت، نور، فلاح، ذکر، رحمت و بشارت هستند. آن ها شهداء، هداة، ولاة امر، خزانه ی علم، خلف و امین خدا هستند. آن ها امامان، انیس، شفیق، حصن و حافظ هستند. آن ها شاهد، مبشر، نذیر، فرمان فرما، معلم و حامل وحی هستند (اصول کافی، صص 190 - 201).

[13] برخی برای اثبات امامت از دلایل دیگری استفاده کرده اند. ر.ک: کتاب های فلسفی و کلامی و متن سخنرانی آیت اللَّه سبحانی در همین مجله.

[14] ر.ک: بنیادهای علم سیاست، عبدالرحمن عالم، صص 239 و 367.

[15] و هیئی لنا من امرنا رشدا (کهف، 10)؛ اراد بهم ربهم رشدا (جن، 10).

[16] قسط غیر از عدل و بالاتر از آن است. عدل در برابر ظلم و قسط در برابر جور است. عدل به معنای مساوات و در شرایط یکسان، مساوی برخورد کردن است و قسط به معنای بهره و نصیب است یعنی بهره و نصیب هر کس (پدر، مادر، همسر، دوست و...) را دادن. و این بالاتر از عدل است. چه بسا کاری عادلانه باشد ولی قسط نباشد.

[17] مائده، 3.

[18] الذین بذلوا مهجهم دون الحسین علیه السلام. زیارت عاشورا.

[19] من مات علی حبّ آل محمد مات شهیداً. بحارالانوار، ج 65، ص 137.

منبع: تبیان

مهدى معناى حیات شیعه

مسأله مهدویت و ظهور امام زمان، از ابعاد مختلفى مورد بررسى قرار گرفته و یا قابل بررسى است. یکى از ابعادى که در این موضوع قابل طرح است و شاید کمتر به آن توجه شده باشد، مسأله معناى حیات و بررسى ظهور و انتظار امام زمان از این دریچه است. در این مجال برآنیم تا با طرح این موضوع، باب بحث، تحقیق و گفتگو را در این زمینه بگشاییم.

مراد از «معنا» چیست؟

معناى زندگى یعنى این‏که من چرا زنده‏ام؟ و زنده بودنم چه فایده‏اى مى‏تواند داشته باشد؟ معناى زندگى یعنى آن چیزى که انسان به خاطر آن زندگى مى‏کند. معناى زندگى یعنى آن چیزى که انسان به خاطر آن تلاش و کوشش مى‏کند. معناى زندگى آن چیزى است که انسان به خاطر آن سختى‏ها را تحمل مى‏کند. معناى زندگى آن چیزى است که حتى انسان حاضر است به خاطر آن بمیرد و جانفشانى مى‏کند. «معناجویى» یعنى جستجو جهت یافتن پاسخ براى موارد یاد شده و «معنادارى» یعنى برخوردارى از پاسخ‏هایى روشن و صریح براى موارد یاد شده. یافتن معناى زندگى به انسان جهت مى‏دهد و مایه پویایى و تحرک مى‏شود و به انسان انرژى براى تلاش و زندگى کردن مى‏دهد و توان بردبارى و مقاومت را افزایش مى‏دهد.

ضرورت معنا

خداوند متعال انسان را آفریده و آفرینش او عبث و بیهوده نبوده است. قرآن کریم در این باره مى‏فرماید:

«أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَـکُمْ عَبَثًا وَأَنَّکُمْ إِلَیْنَا لاَ تُرْجَعُونَ»1

آیا گمان مى‏کنید که شما را بیهوده آفریدیم و شما به سوى ما باز نمى‏گردید».

چون «آفرینش» انسان بیهوده نیست، «آفریده خدا» نیز بیهوده‏گرا نیست. انسان موجودى است کمال‏گرا و هدفمند است که از بیهودگى، بى‏معنایى و بى هدفى سخت گریزان است و لذا بیهودگى و پوچى چنین موجودى را ارضاء نمى‏کند. براى چنین موجودى اگر زندگى معنا و هدفى نداشته باشد، زنده ماندن هم ارزشى نخواهد داشت؛ هر چند تمام امکانات زندگى براى او فراهم باشد.

به بیان دیگر آنچه موجب شکست و نا امیدى مى‏شود، «ناکامى در معنا یابى» است نه ناکامى در رفاه و جاه. همان‏گونه که انسان جسمى دارد و جانى دارد، زندگى نیز داراى دو بخش است: «مواد زندگى» و «معناى زندگى» همان اندازه که جان بر جسم برترى دارد، معناى زندگى نیز بر مواد زندگى برترى دارد. یک نویسنده آمریکایى در شرح حال خود مى‏گوید در مسیرى حرکت مى‏کردم که جامعه آن را خوشبختى مى‏داند و همه اجزاى خوشبختى را به دست آوردم: تحصیلات بالا، شغل خوب، در آمد بالا، مسکن، وسیله نقلیه و... هر چند تمام کارهایى را که جامعه براى خوشبخت شدن دیکته مى‏کند، انجام داده بودم اما هیچ دلیلى براى ادامه زندگى نمى‏یافتم. نمى‏دانستم چرا زنده‏ام و چرا زنده بودنم مى‏تواند مهم باشد. زندگى هیچ معنایى براى نداشت.2 این نویسنده تا مرز خودکشى پیش مى‏رود ولى به‏ناگاه براى زندگى خود معناییى مى‏یابد و دوباره به زندگى بر مى‏گردد. معنادارى زندگى یکى از نیازهاى اساسى بشر است که بدون آن حتى تأمین بودن همه نیازهاى دیگر نیز گره‏گشا نخواهد بود. چند سال پیش یک نظرخواهى عمومى در فرانسه صورت گرفت که نتیجه آن نشان داد 89% از شرکت کنندگان در این نظرخواهى اظهار داشتند که انسان «چیزى» لازم دارد که به خاطر آن زندگى کند و 61% اذعان داشتند که کسى یا چیزى در زندگى آنان هست که حاضرند به خاطرش بمیرند.3

این مطالعات نشان مى‏دهد که «معنا جویى» در اغلب انسان‏ها یک حقیقت و یک نیاز اساسى است. هر انسانى و در هر جامعه‏اى اگر معنایى براى حیات خود نیابد، به بن‏بست و ناامیدى کشیده مى‏شود. آنچه به افراد و جوامع، پویایى، حرکت و امید مى‏دهد و آنان را به قله‏هاى موفقیت و سربلندى مى‏رساند، معنادارى حیات است.

ضرورت ارزشمندى معنا

معنا دارى، ضرورت زندگى فردى و جمعى هست اما هر چیزى نمى‏تواند معناى حیات باشد. معنا باید چیزى ارزشمند و فراتر از خود زندگى باشد. اگر معنا، دلیل وجود و زنده بودن انسان است، باید چیزى فراتر از زنده ماندن باشد. اگر معنا عاملى براى زندگى کردن است، باید چیزى فراتر از زندگى کردن باشد. اگر معنا دلیل تلاش و کوشش است. باید آنقدر ارزشمند باشد که عمر و انرژى خود را صرف آن کنیم. اگر معنا عامل بردبارى و تحمل سختى‏ها است، باید آنقدر مهم باشد که ارزش این همه تلاش و رنج را داشته باشد. اگر معنا مى‏تواند مرگ را و مردن را توجیه کند، باید آنقدر ارزشمند باشد که انسان زندگى خود را فداى آن کند. معناى زندگى باید ارزشمند، پایدار و بدون تبعات منفى باشد. آنچه ارزشى پایین‏تر از خود حیات دارد و یا مساوى آن است نمى‏تواند معناى زندگى باشد. آنچه نابود شدنى است، نمى‏تواند معناى زندگى باشد و آنچه تبعات منفى داشته و عاقبت خوشى ندارد، نمى‏تواند معناى زندگى باشد. معناى زندگى براى آن نویسنده آمریکایى، تا پیش از رسیدن به همه آنچه آرزویش را داشت، دست‏یابى به خواسته‏ها و آرزوهایش بود و تا به آنها نرسیده بود، امیدوار بود، امیدوار و پویا بود اما وقتى به آنها دست یافت، ایستا و ناامید شد! چرا؟ چون معنایى که براى زندگى پیدا کرده بود، ارزش فراتر و پایدار نبود.

معنا، ضرورتى براى فرد و جامعه

ضرورت معنا را نباید فقط در فرد خلاصه کرد؛ جامعه‏ها نیز نیازمند معنا براى حیات خویش‏اند. هر جامعه‏اى براى بقاء خود و براى ماندگارى هویت خود نیازمند معنایى براى حیات اجتماعى خویش است. افراد به ناچار در جامعه زندگى کرده و خواهند کرد و حتى اگر جامعه‏اى نابود شود، جامعه دیگرى شکل مى‏گیرد. اما مهم این است که بتوان «هستى» و «هویت» آن را حفظ کرد. دقیقا اینجاست که حیات اجتماعى شکل مى‏گیرد و معناى زندگى از قلمرو روان‏شناسى فراتر رفته و به جامعه‏شناسى نیز سرایت مى‏کند. تداوم حیات اجتماعى و هویت اجتماعى نیز نیازمند معنادارى آن است. جامعه تا وقتى زنده است که دلیلى براى حیات خویش داشته باشد و بداند چرا به وجود آمده و چرا باید بماند؟

افراد مسلمان هر جا که باشند در یک جامعه زندگى مى‏کنند اما مهم این است که جامعه آنان هویت اسلامى داشته باشند. شیعه نیز هر جا که باشد درون یک جامعه زندگى مى‏کند اما مهم این است که در یک جامعه شیعى با هویت شیعى زندگى کند. جامعه شیعى، یعنى جامعه‏اى که براى حیات اجتماعى‏اش معنایى بر خواسته از افکار و آرمان‏هاى خود داشته باشد. جامعه شیعى باید بداند چرا زنده است و به چه خاطر زندگى مى‏کند و چرا باید به حیات اجتماعى‏اش ادامه دهد. این‏گونه است که جامعه شیعى زنده مى‏ماند و به حیات اجتماعى خود ادامه مى‏دهد.

معناى حیات اجتماعى شیعه

پیش از این گفتیم که معناى زندگى باید ارزشمند باشد. در مقیاس جوامع نیز همین امر صادق است. معناى زندگى براى برخى افراد و تمدن‏ها «لذت‏طلبى» است. برخى جوامع فقط در پى‏بهتر خوردن، بهتر آشامیدن، بهتر خوابیدن و بیشتر لذت بردن هستند. این معناى زندگى شایسته حیوانات است نه انسان‏ها. امام على(ع) مى‏فرمایدک من آفریده نشده‏ام همانند حیواناتى که همّشان علفشان است، خوردنى‏هاى لذیذ مرا به خود مشغول سازد.4 کسى که همش خوردن و شهوترانى کردن باشد، در دورترین حالت از خداوند قرار دارد.5

واقعیت این است که اینها امور ارزشمندى نیستند که بتوانند معناى زندگى انسان باشند. خداوند آفرینش را براى انسان آفرید و انسان را براى خودش. حال اگر انسان دنیا را معناى زندگى‏اش بداند، زیان کرده و شکست خواهد خورد. آنچه فراتر از انسان و همه آفرینش است، خداوند است. خدا عالى‏ترین معنا براى زندگى است؛ معنایى ارشمند بلکه ارزشمندترین، و پایدار بلکه تنها مفهوم پایدار هستى، و بى‏زیان بلکه سراسر خیر و برکت. براى رسیدن به خدا و خدایى شدن است که انسان به دنیا مى‏آید و زندگى مى‏کند و به خاطر آن تلاش مى‏کند و در آن راه قدم مى‏گذارد و به همین خاطر همه سختى‏ها را تحمل مى‏کند و حتى حاضر است جان دهد. به همین جهت جامعه اسلامى و به‏خصوص جامعه شیعه موفق‏ترین جوامع در معنایابى است. لذت‏طلبى و قدرت‏طلبى نهایت معنایى است که جوامع مادى براى خود دارند؛ مفاهیمى ناچیز و ناپایدار و پر درد. از این رو چنین جوامعى «عاقبت» ندارند، به خلاف جامعه اسلامى که عاقبت از آن آنان است.6

خدا، معنایى است عام که مفاهیم خرد و کلان زیادى در طول آن و زیر مجموعه آن قرار مى‏گیرند. وقتى خدا، معناى زندگى قرار گرفت، هر آنچه خدایى باشد مى‏تواند به نوعى معانى جزئى‏ترى براى حیات فردى و اجتماعى بشر باشند. انتظار و ظهور حضرت مهدى(ع) معناى حیات براى جامعه شیعه در دوران غیبت است. بدون این مفاهیم زندگى براى شیعه بى معنا و مفهوم است. حیات اجتماعى شیعه به عنوان یک جامعه مستقل و پویا، در گرو اندیشه مهدویت شیعى است؛ اگر این معنا از جامعه شیعى گرفته شود، هویت مستقلى نخواهد داشت. شیعه به خاطر «ظهور» زندگى مى‏کند و به سمت ظهور حرکت مى‏کند و اینجاست که مفهوم «انتظار» شکل مى‏گیرد. معناى حیات انتظار را به وجود مى‏آورد و به آن «جهت» مى‏دهد و آن را از ایستایى و خمودى به پویایى و تحرک تبدیل مى‏کند. همچنین شیعه به خاطر مهدى و ظهور او همه سختى‏ها و ناملایمات را تحمل مى‏کند. مهدى و ظهور او و حضور او و دولت او، ارزش‏هاى والایى هستند که مى‏توان به خاطر آن همه دشوارى‏ها را تحمل کرد. مهدى معناى بلندى است که کشته شدن در رکابش برترین آرزوى آزادگان است. شیعه به خاطر مهدى زنده است و به خاطر مهدى زندگى مى‏کند و به خاطر مهدى تلاش مى‏کند و به خاطر مهدى همه سختى‏ها را تحمل مى‏کند و حتى حاضر است به خاطر مهدى جان خویش را فدا کند. در طول تاریخ غیبت چه رنج‏هایى که شیعه متحمل شده، اما هرگز هویت و حیات اجتماعى خویش را از دست نداده است. آنچه شیعه را در میان این همه مشکلات زنده و بالنده نگه داشته، این است که مهدى معناى زندگى او است ؛ در غیر این صورت، شیعه مى‏بایست سال‏ها و بلکه قرن‏ها پیش نابود و در فرهنگ‏هاى دیگر هضم شده باشد.

جالب اینجا است که حتى در زمان دیگر معصومین نیز آنچه حیات و هویت اجتماعى شیعه را حفظ مى‏کرد، ظهور و انتظار مهدى(ع) بود. این که امامان معصوم(ع) پیش از تولد و غیبت حضرت مهدى(ع) شیعه را به ظهور او و عدالت گسترى‏اش نوید مى‏دادند، به همین جهت بوده است. نه تنها در دوران غیبت بلکه در زمان حضور دیگر معصومین(ع) نیز یاد و نام مهدى معنابخش حیات بوده است. نام و یاد مهدى امید دل‏ها، قوت قلب‏ها، و توان بدن‏ها براى حرکت به سوى آرمان الهى بشریت است.

________________________________________

1 .سوره مؤمنون، آیه 115.

2 .روانشناسى شادى: ص 13، با کمى تلخیص و تغییر.

3 .انسان در جستجوى معنا، ص؟؟؟.

4 .نهج البلاغه، نامه 45.

5 .خصال، شیخ صدوق، ص 630.

6 .قرآن کریم: «وَالْعَـقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ (سوره اعراف، آیه 128)؛ أَلاَآ إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (سوره مجادله، آیه 22).

منبع: تبیان

حضرت مهدی (ع) در دنیای امروز

حجة الاسلام و المسلمین سعید معمار منتظرین با تشکر از اینکه وقت خود را علیرغم مشغله بسیار در اختیار ما قرار دادید. به عنوان نخستین پرسش بفرمائید توجه به امام عصر(ع) در جامعه امروز ما چه نقشی دارد و چه نیازی را می‏تواند پاسخ دهد؟ مهمترین نیازی که انسان دارد نیاز به آرامش و مقام امن است. و از همین روست که می‏بینیم این انسان برای تحصیل مقام امن دائما در حال تلاش و کوشش است. به تعبیر قرآن مقام امن زمانی حاصل خواهد شد که وجود انسان از شرک پاک بشود: «الذین آمنوا و لم یلبسوإایمانهم بظلم أولئک لهم الأمن1» ؛ برای کسانی که ایمان بیاورند و ایمانشان لباس ظلم نپوشد امنیت وجود دارد. در آیه دیگری خدای متعال شرک را به ظلم تفسیر فرموده: «انّ الشرک لظلم عظیم2»؛ شرک، ظلم بزرگی است. بنابراین «لم یلبسوا ءایمانهم بظلم» یعنی «لم یلبسوا ءایمانهم بشرک». برای تطهیر از شرک یک راه وجود دارد. آن هم دریافت توحید از راه ولایت است. هیچکس غیر از ولی خدا، «مطهِّر» و پاک کننده نیست. آیه تطهیر تنها در شأن اهل‏بیت نازل شده و آنها چون «مطهَّر»ند و خدای متعال آنها را پاک کرده، «مطهِّر» هم می‏توانند باشند. انس با این بزرگواران، فهم معارف این بزرگواران، قرار گرفتن در دایره این بزرگواران، آرام آرام انسان را تطهیر می‏کند و هر چه درجه تطهیر انسان بیشتر شود، به مقام امنیت نزدیک‏تر خواهد شد. زمانی تطهیر انسان کامل خواهد بود که ولایت اول و خاتم اوصیا برای او کاملاً قبول شود و مورد پذیرش قرار بگیرد. اینجا است که ایمان که در حقیقت همین ولایت است ـ بنابر تفسیری که در بعضی از روایات شده است ـ به اوج خودش خواهد رسید و لباس ظلم را از خودش خواهد کند و شخص قلبی پیدا خواهد کرد، مملو از توجه به خدا، بلکه مملو از حب خدا و هیچگونه توجهی به غیر خدا در او وجود نخواهد داشت.

اگر کسی همه ائمه هدی (ع) را بپذیرد به جز حضرت بقیة الله، ارواحنا له الفداء، به دلیل نقصانی که در پذیرش ولایت موالیان عظام (ع) برای او ایجاد خواهد شد، به همین مقدار مشرک شده و لباس ظلم بر ایمان او افکنده خواهد شد و اینجاست که از نعمت امن و امنیت و آرامش و طمأنینه محروم خواهد گردید و به ناچار برای پر کردن این نیاز و این خلا، به دنیای امروز، مکاتب، ایسم‏ها و تفکرات گوناگون ـ که بزرگترین دلیل برای بطلان آنها، وجود تشکل‏ها، تعارض‏ها و تناقضات فکری است ـ روی خواهد آورد.

توجه به حضرت ولی عصر ،ارواحنا له الفداء، بزرگترین مایه تحصیل امن و آرامش است. البته وجود خود حضرت بقیة‏الله موجب همه این عوالم وجود خواهد بود؛ چون ابر و باد و مه و خورشید و فلک برای چرخیدن و گردش و حرکت باید یک غایتی داشته باشند، غایت آنها آن است که برای انسان کامل، انسان معصوم، حرکت کنند؛ نه انسان ناقص، نه انسان خطا کار و عاصی.

همه به طفیلی وجود حضرت بقیة الله ، ارواحنا له الفداء ،در قید حیاتند و مرزوقند و روزی می‏برند.

این تعبیری که در دعای عدیله آمده است: «و بیمنه رزق الوری و بوجوده ثبتت الأرض و السماء3» مبتنی بر همین اصل است. «بیمنه رزق الوری»؛ یعنی چون حضرت حضور دارند، بقیه هم مرزوق می‏شوند. اینکه در حدیث قدسی آمده است: «خلقتُ الأشیاء لاجلک» نیز بیان کننده همین واقعیت است. پس باید حرکتمان، راه رفتنمان، همه چیزمان به عشق و محبت حضرت بقیة الله (ع) باشد. چه بدانیم، چه ندانیم، چه بخواهیم، چه نخواهیم، چه انسان مؤمن، چه انسان مشرک، چه انسان موحد و چه انسان منافق، حضرت مظهر رحمت رحمانیه حضرت حقند و رحمت رحمانیه حضرت حق برای همه مخلوقات عام است.

ما می‏گوییم که حضرت ولی عصر (ع) ولی الله است. قرآن کریم، بر خلاف ما که وقتی می‏خواهیم از یک کسی تعریف بکنیم، القاب متعددی را به کار می‏بریم، یک کلمه بیان می‏کند. می‏گوید: «بقیة اللّه خیرٌ لکم، ان کنتم مؤمنین4». «بقیة اللّه» یعنی کسی که تمام صفات حضرت حق، جلّ جلاله، در او خلاصه شده است. اگر می‏گوییم «هو مَعَکُم اَیْنَما کُنْتُم5»؛ هر جا باشید خداوند هم با شما هست، کسی که هم «بقیّة اللّه» است، چون مظهر صفات خداوندی است. باید، «هو مَعَکُم اَیْنَما کُنْتُم»باشد؛ یعنی همه جا با ما باشد. پس بر این مبنا حضرت بقیّة اللّه (ع) در همه آنات و در تمام حالات با ما همراه هستند. و به تعبیر روایاتی که در بصائرالدرجات آمده است، هیچ چیزی از وجود ما در محضر حضرت بقیّة اللّه (ع)پنهان نیست.

این اصل کلی از آیه شریفه سوره مبارکه «یس» هم که می‏فرماید «و کلّ شی‏ءٍ اَحصیناه فی اِمامٍ مبین6» قابل استخراج است.

معرفت این است که ما بدانیم حضرت بقیّة اللّه، ارواحنا فداه، لحظه به لحظه به ما توجه دارند و همه ما تحت مشاهده این بزرگوار هستیم. امیرالمؤمنین می‏فرمایند: «مَنْ اَحَبَّ شَیی‏ءً لهج بذکره» وقتی کسی، کسی را دوست بدارد، دائما می‏خواهد از او تعریف بکند. مرتب از او یاد کند. تا اینکه به جایی می‏رسد که دائما خودش را در محضر حضرت دوست می‏بیند. دیگر بین خودش و او جدایی نمی‏بیند. پس عمده تحصیل معرفت است. معرفت هم از چند راه قابل تحصیل است:

یک راهش مطالعه پیرامون احوال حضرت ولی عصر، ارواحنا فداه، است خواندن کتاب‏هایی مثل «مکیال المکارم» مرحوم آیة الله سید محمد تقی اصفهانی. مثل بحارالانوار جلد 51، 52، 53 مرحوم علامه عالی مقام، مجلسی، که تحت عنوان مهدی موعود (ع) هم ترجمه شده است. بعضی از کتبی که اخیرا نوشته‏اند مثل خورشید مغرب از آقای محمد رضا حکیمی یا دادگستر جهان از آقای ابراهیم امینی. مطالعه این مجموعه از یک طرف کمک می‏کند، از طرف دیگر تبعیت از خواسته‏های حضرت مهدی (ع) آرام آرام محبت را زیاد می‏کند. خواندن دعاهایی که مربوط به حضرت است، زیارات حضرت مثل زیارت آل یاسین، مثل «دعای عصر غیبت» که عصرهای جمعه خوانده می‏شود و در انتهای مفاتیح هم آمده است و... یعنی انسان باید اول شستشوی قلبی دهد خود را که مورد توجه حضرت ولی عصر (ع) قرار بگیرد و ایشان هم عنایت بکنند، در این صورت این محبت چندین برابر خواهد شد.

نقش مطبوعات و رسانه ها در ترویج فرهنگ مهدویت چیست؟ به نظر می‏رسد قبل از اینکه مطبوعات و رسانه های گروهی بخواهند نقش داشته باشند باید متفکرانی که صاحب‏نظر هستند در فرهنگ اسلامی، یک تقریر صحیح و همه جانبه از قضیه مهدویت ارایه کنند که برداشت از آن مهدویت موجب تعطیلی بعضی از احکام الهی نشود. بعد از اینکه آن تقریر صحیح ارایه شد و جامعیت تفکّر مهدویت عرضه شد، آنوقت رسانه‏های گروهی می‏توانند نقش بسیار مؤثری در ارایه فرهنگ مهدویت داشته باشند. این کار بزرگترین تأثیرش القای روحیه امید و باز شدن افق فکری برای دیدن یک آینده روشن و در حقیقت رو به کمال دیدن نظام آفرینش است. به عنوان نمونه در بعضی از کتبی که اخیرا پیرامون حضرت مهدی (ع) نوشته شده است آمده است که حضرت مهدی (ع) وقتی تشریف می‏آورند، آیا از «آواکس»، از کامپیوتر، از اینترنت استفاده می‏کنند یا نمی‏کنند؟ آقایان بعضا جواب داده‏اند که حضرت ولی عصر (ع) به هیچ عنوان مخالف با علم و پیشرفت‏های علمی نیستند و از این وسایل حتما استفاده خواهند کرد. دو نکته در این جواب مورد غفلت قرار گرفته: جواب دهنده فرض را بر این قرار داده است که زمانی که حضرت ولی عصر (ع) خواهند آمد، همچنان عصر اینترنت باقی خواهد بود. ما در این بیست سال گذشته، عصر بشقاب پرنده‏ها، عصر اتم، عصر اینترنت را داشته‏ایم. الان عصر اینترنت است، عصر تکنولوژی جدید الان با این عنوان مطرح است. دائما بشر در حال تکامل علمی است. الان متفکران تراز اول علوم تجربی دائما در در حال خلق جدیدند و این را نمی‏شود اصلاً جلویش را گرفت و از آن طرف به دلیل ارتباطات تمام کره زمین را تحت تأثیر خودش قرار خواهد داد.

نکته دوم که مهمتر است، این است که آیا حضرت بقیه الله (ع) در وضع موجود می‏خواهند انقلاب کنند؟ مثل انقلاب ایران یا بنا دارند کل شیوه‏های چگونه زندگی کردن بشر را به صورت جهانی تغییر دهند. اگر بناست حضرت ولی عصر (ع) تشریف بیاورند در وضع موجود اصلاح بکنند، حرف آقایان درست است. امّا اگر بناست «و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض7» باشد لازمه‏اش این است که سفره این عالم، سفره زندگی با این نحوه‏ای که امروز بر این عالم حاکم است به کلی تغییر کند.ما روایات مسلمی داریم که فرموده «قام قائمنا بالسیف» حضرت بقیه الله (ع) با شمشیر قیام خواهند کرد و در سندش هم هیچ خدشه‏ای نمی‏شود وارد کرد. با این بیان که حضرت از «آواکس» استفاده می‏کنند و از بمب افکن استفاده می‏کنند و ائمه ما (ع) که با تکامل علمی مخالف نبوده‏اند به هیچ عنوان سازگاری ندارد.

نکته سوم اینکه: خود نظام زندگی امروز بشری، آرام آرام به سمتی دارد حرکت می‏کند که شیوه‏های زندگی انسان را در معرض تغییر جدّی دارد قرار می‏دهد. چه بسا در بیست سال آینده به کلی شیوه زندگی انسان روی کره زمین تغییر بکند. مثلاً جایگزین کردن انرژی‏های خورشیدی به جای انرژی‏های غیر خورشیدی که امروز دارند از آن استفاده می‏کنند. پیش‏بینی اتمام منابع زیر زمینی، پیش بینی اتمام نفت، زمینه را برای تغییر روش‏های زندگی، برای کاهش مصرف بی‏رویه انرژی‏های موجود به کلی دارد فراهم می‏کند، نکته چهارم اینکه در روایات آمده است که تا زمان ظهور تنها دو حرف از 27 حرف علم روشن شده است، این همه اکتشافاتی که هنوز معلوم نیست تا کجا طول بکشد و ما هنوز اطلاع نداریم، نمی‏توانیم در موردش قضاوت بکنیم. با توجه به این نکته که هر روزی یک کشف جدید در عالم علم دارد اتفاق می‏افتد تازه دو حرف از علم می‏شود. هنوز 25 حرف دیگر در زمان ظهور کشف خواهد شد. اصلاً آن 25 حرف قابل مقایسه با این دو حرف نیست.

ژان گیتون در مصاحبه خودش بیان کرد که پیشرفتی که بشر در قرن بیستم انجام داده به هیچ عنوان قابل مقایسه با پیشرفت علمی بشر در سه هزار سال گذشته تاریخ علم نیست.

نکته پنجم اینکه خدای متعال اراده کرده است در زمان ظهور تمام جنود خودش را حامی حضرت مهدی (ع) قرار بدهد. زمین‏ها، آسمان‏ها، حتی روایت دارد ابرها به فرمان امامند. در روایت است که حضرت یک یهودی را تعقیب می‏کند، او پشت سنگی پنهان می‏شود، سنگ به زبان در می‏آید نطق می‏کند که یک یهودی پشت سر من مخفی شده است. در روایتی در کتاب سفینة البحار آمده است: روزی متوکل می‏خواست از امام هادی (ع) زهر چشم بگیرد دستور داد به اصطلاح سواره نظام و پیاده نظام و تیراندازها همه بیایند رژه بروند، تا قدرت خودش را به امام هادی (ع) نشان بدهد. یک زهر چشمی از امام بگیرد. خوف در امام ایجاد کند. پس از اتمام سان و رژه، حضرت هادی (ع) فرمودند: حالا ما هم می‏خواهیم قدرتمان را نشان بدهیم. یک لحظه امام فرمودند نگاه کن، به محض اینکه نگاه کرد دید ملائکه در دو صف، صف در صف ایستاده‏اند، از روی زمین تا زیر طاق آسمان و همه آماده، دارند به امام (ع)می‏فرمایند: ما آماده‏ایم. در روایت آمده متوکل از هوش رفت. خوب حالا یک کسی که این قدرت را دارد چه احتیاجی به آواکس دارد؟ چه احتیاجی به اینترنت و کامپیوتر دارد؟ این توهین به امام (ع)است. من نمی‏خواهم عظمت تحقیقات علمی را پایین بیاورم. آن در جایگاه خودش محفوظ. عظمت امام(ع) مافوق این حرف‏هاست. می‏فرماید: «و لله جنود السماوات و الارض» این است که این حرف یکی از حرف‏های غلطی است که امروز در زمان ما مطرح می‏شود برای اینکه بگویند امام (ع) با پیشرفت‏های علمی مخالف نیستند. بله ائمه ما (ع)با پیشرفت‏های علمی مخالف نیستند. صد در صد. امّا زمان ظهور چون بناست حرکت فی الارض باشد. کل این شرایط تغییر خواهد کرد و جالب توجه اینجاست که باید عزیزان توجه داشته باشند که زمینه‏های تغییر شرایط به دست خود بشریت دارد انجام می‏گیرد. نمونه‏هایش اگر، عزیزان بتوانند راجع به تکنولوژی سبز تحقیق بکنند که اخیرا در دنیا مطرح شده، ممکن است در بیست سال آینده همه کره زمین را فرا بگیرد و ما مجددا یک بازگشت به طبیعت را و یک زندگی طبیعی را در جوامع انسانی مشاهده کنیم. این است که رسانه‏های گروهی مشروط به اینکه یک تقریر صحیحی از قضیه ظهور و قضیه مهدویت ارایه کنند می‏توانند بسیار مؤثر واقع بشوند.

مهمترین تأثیرش هم ایجاد یک بینشی است که اجازه احساس به بن بست رسیدن در زندگی انسانی را به انسان نخواهد داد و افق فکری را آنچنان باز می‏کند که دائما احساس نشاط و امید و آرامش در انسان به وجود خواهد آمد و این تنها نقطه‏ای است که بشر می‏تواند آرامش خودش را به دست بیاورد.

بحث مهدویت را چگونه می‏توان با توجه به نیازهای دنیای امروز به روز کرد؟ اولاً عرض بکنم که اصلاً هیچ احتیاجی نیست ما بحث مهدویت را به روز بکنیم. چون بحث مهدویت به روزترین بحث امروز دنیاست و مرتبا روز به روز هم این بحث تازه‏تر و شفاف‏تر و جدّی‏تر می‏شود. در یک روایت آمده است که «لا یزال یؤید هذا الدین برجل فاسق» امروز خود سردمداران فاسد دنیا، زمینه به روز کردن بحث مهدویت را دارند فراهم می‏کنند. به قول «وایتهد» که می‏گوید بار دیگر جهان وضوح و روشنی خود را از دست داد؛ زیرا پرفسورها از پیغمبران پیشی گرفتند. از زمانی که پرفسورها از پیغمبران پیشی گرفتند، اوضاع روشنی خودشان را از دست دادند، تا آنجا بشر قدرت واقع بینی ندارد.

«ژان ژاک روسو» در یکی از کتاب‏هایش که مال سال‏های قبل است، چندین دهه قبل، می‏گوید، آنچنان معضل زندگی انسان روی کره خاکی پیچیده شده است که دیگر به دست بشر عادی مشکلات حل نخواهد شد بلکه به دست خدایگان اصلاح خواهد شد.

این نکته‏ای که می‏خواهم اینجا مطرح کنم این است که تکنولوژی جدید بزرگترین تأثیر را در طرح قضیه مهدویت گذاشته است. ما هیچ اشکالی نمی‏توانیم به تکنولوژی بگیریم، بنده بر خلاف کسانی که معتقدند تکنولوژی صد در صد یک پیام است و تمام مدیریت انسانی را به تسخیر خودش در آورده، یعنی مسخَّر خودش قرار داده معتقدم که اینجا اول باید مشخص بکنیم کدام انسان، کدام بشر؟ لازمه این حرف این است که انسان یک موجودی است بی‏هویت، وقتی انسان یک موجودی است بی‏هویت، به راحتی عوامل خارجی با او بازی می‏کنند. به هر سمتی بخواهند او را جهت بدهند جهت می‏دهند، در صورتی که ما در معارف اسلامی بر اساس بحث فطرت معتقدیم انسان دارای اصالت و دارای هویت است و این اصالت و هویت به او اجازه نمی‏دهد که هر شی‏ء خارجی به راحتی بتواند زمام شخصیت او را، به دست بگیرد. اگر این انسان چنانکه باید رشد کرده و در فضای فرهنگ اسلامی و انسانی، قرار گرفته باشد به جای اینکه تکنولوژی پیشرو باشد، تکنولوژی پیرو خواهد بود، یعنی جنبه ابزاری پیدا خواهد کرد. امّا اگر این انسان چنانکه باید رشد نکرده، نظرش شکوفا نشده و هنوز در فضای فرهنگ اسلامی قرار نگرفته باشد، تکنولوژی برای او جنبه پیشرو خواهد داشت. نه جنبه پیرو و ابزاری.

این است که در داخل کشور ما هم عده‏ای آمدند و گفتند که تکنولوژی به دلیل اینکه خود پیام است پس بهتر است که او را به طور کلی کنار بگذاریم. این حرف هم حرف درستی است .هم حرف غلطی است. انسان استفاده کننده از تکنولوژی، اگر انسانی باشد که در فضای فرهنگ فطری و فرهنگ اسلامی رشد کرده باشد، بله مسخّر تکنولوژی قرار خواهد گرفت. امّا اگر یک انسانی باشد، رشد یافته، آن وقت با نگاه ابزاری به تکنولوژی خواهد نگریست .و آنچه که از فقه ما انتظار می‏رود این است که فقه جنبه پیرو بودن تکنولوژی را معین بکند و اصول کلی که باید این تکنولوژی پیرو آن اصول باشد، به عنوان اصول پیشرو، آنها هم تبیین بشوند.

قضیه مهدویت یکی از آن عناصر عمده‏ای است که فطرت به او آنچنان قوام می‏بخشد، آنچنان شکوفا می‏کند که به راحتی می‏تواند از هر ابزاری در این مسیر استفاده کند. کما اینکه ناخودآگاه الان بخشی از کسانی که در کشور ما دارند از تکنولوژی جدید استفاده می‏کنند، در همین مسیر دارند قرار می‏گیرند. یعنی جنبه ابزاری برای آنها پیدا کرده است .این است که این دیدگاه مثل دیدگاه «تافلر» یا دیدگاه «مک لوهان» یا دیدگاه «نیل پست من» در فضایی که آنها فکر می‏کنند، برای آنها درست است. کاملاً منطقی است و درست بیان می‏کنند. منتهی ما در فضای «الاسلامُ یعلوا و لا یعلی علیه» فکر می‏کنیم و اسلام آنچنان علو دارد که هیچ چیز نمی‏تواند برتر از آن اندیشه واقع بشود. آیه‏ای هم در قرآن داریم که می‏گوید: «علیکم أنفسکم لا یضرّکم من ضلّ اذا اهتدیتم8» شما به خویشتن توجه کنید، بیرون از شما دیگر نمی‏تواند به شما ضرر بزند. اگر تکنولوژی با شخصیت عده‏ای بازی کند آنها شخصیت‏هایی هستند در قالب انسان‏های با شخصیت، یعنی به ظاهر با شخصیت.

مثال ساده‏اش این است که یک دختر دو ساله را نگاه کنید، با یک عروسک کوچکی بازی می‏کند، خیلی هم لذت می‏برد، همین دختر وقتی پانزده سالش شد به او بگویید این کار بکن خجالت می‏کشد؛ چرا؟ چون شخصیت او از علو برخوردار شده، هر چه شخصیت بالا برود تأثیرش بر محیط خارج بیشتر و تأثّرش از محیط خارج از خودش کمتر خواهد شد. تمسک به مهدویت، شخصیت را این چنین رشد می‏دهد که تأثیر گذار باشد و تأثّر او کم بشود تا جایی که بعضی می‏توانند به مرحله‏ای برسند که تأثیرشان صد در صد و تأثر آنها صفر بشود که این مرز نهایی استقلال شخصیت انسانی در تفکّر دینی ما خواهد بود .

در پایان اگر توصیه و سفارشی به خوانندگان خوب موعود دارید، مطرح بفرمایید:

جناب شیخ محمود می‏فرماید:

رمق دارد دو چشم اهل ظاهر نبیند از مظاهر جز مظاهر پیش از این عرض کردم که همه عالم به طفیل انسان معصوم و انسان کامل حرکت می‏کند. به بیان دیگر همه عالم دلشان خوش است که خلقتشان به غایت خودش رسیده، برای یک کسی دارند کار می‏کنند که آن شخص لایق است که همه وجودشان را بذلش بکنند، پس آنها هم می‏چرخند، ما هم در این چرخیدن بهره می‏بریم. درست شد. پس خورشید طلوعش به خاطر وجود حضرت ولی عصر (ع) است. طلوع ماه هم به خاطر وجود حضرت بقیه الله (ع) است. صبح تا شب، همه عالم ظهور جمال حضرت ولی عصر (ع) است. آن وقت ما مرتبا نشسته‏ایم می‏گوییم: خدایا، چشمان ما را به ظهور حضرت ولی عصر (ع) روشن کن. می‏دانید مثل چه می‏ماند؟ مثل این می‏ماند که یک کسی یک شمعی را روشن بکند در روز، در بیابان راه بیفتد دنبال خورشید بگردد. اگر در راه او را ببینید و به او بگویید چه کار می‏کنی؟ می‏گوید: شمع روشن کرده‏ام، دارم دنبال خورشید می‏گردم. شما می‏گویید که، شما اختلال مغزی ندارید؟ مشکل ندارید؟ وجود حضرت ولی عصر (ع) همه عالم را روشن کرده، ما به دنبال چه می‏گردیم؟ ما باید دنبال خودمان بگردیم. به نظر می‏رسد که ما باید یک مقداری حاضر بشویم در محضر حضرت. حضرت که غایب نیستند، به قول آن خانمی که گفته : «ما غائب و او منتظر آمدن ماست».

پس ما ان شاء الله یک مقدار توجهمان را به حضرت ولی عصر، ارواحنا له فداه، بیشتر بکنیم. صبح و عصر به یاد حضرت باشیم. یک کسی خواب پیامبر (ص) را دیده بود، گفته بود که چه کار بکنم که حضرت ولی عصر، ارواحنا فداه، را ببینم؟ حضرت رسول (ص) به او فرموده بودند: هر صبح و عصر یک ساعت برای امام حسین (ع) گریه کن. این رؤیا رؤیای صادقه است. چون با روایات هماهنگ است. بلا شک یک نکته‏ای دارد این رویا. می‏گوید: «من تشبّه بقوم فهو منهم». شما تا سنخیت با حضرت ولی عصر (ع) پیدا نکنید، نمی‏توانید، حضرت را ادراک کنید، مشاهده کنید حداقل با یکی از کارهای امام زمان (ع) ما سنخیت پیدا کنیم. خوب یکی از کارهای امام زمان (ع) این است که هر صبح و عصر، برای جد غریبشان، امام حسین (ع) اشک می‏ریزند. توسل به امام حسین (ع) خیلی مقرب است در زیارت عاشورا هم دارد. «ءانی اَتَقرّب ءالی اللّه وءالی رسوله و ءالی امیرالمؤمنین و ءالی فاطمة و ءالی الحسن و الیک بموالاتک»، صدقه برای سلامتی حضرت ولی عصر (ع) راه دیگری است. خوب بعضی سؤال می‏کنند: مگر حضرت (ع) احتیاج دارند؟ نه شما سوار تاکسی می‏شوید دوست صمیمی تان در تاکسی نشسته، خیلی هم وضعش خوب است شما زودتر از او پول در می‏آورید می‏دهید به راننده تاکسی. در حقیقت می‏خواهید به دوستتان بگویید، دوستت دارم. اگر نه به بیست تومان شما هیچ احتیاجی ندارد. صدقه‏ای که ما برای سلامتی حضرت مهدی (ع) می‏دهیم، می‏خواهیم بگوییم، آقا جان دوستتان داریم. فلسفه‏اش همین است .

بهترین راه‏ها هم، همین توجه به حضرت است. منتهی اهل ریاضت می‏گویند مرتبا بگویید «یا بن الحسن»، تا کم کم ملکه بشود، اهل محبت، وقتی محبت در دلشان زیاد شد، دیگر نیازی نیست، خودش می‏آید دیگر. آن جوانی که زنش را دوست می‏دارد، هر چه کوک می‏زند در مغازه خیاطی به یاد زنش است. شما مرتبا به او تلقین می‏کنید؟ این دیگر در وجودش است. محبت اگر زیاد شد، طبعا یاد حضرت (ع) هم زیاد خواهد شد.

ان شاء الله موفق باشید. والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته .

________________________________________

1. سوره انعام (6)، آیه 82 .

2. سوره لقمان (31)، آیه 13.

3. مفاتیح الجنان، دعای عدیله .

4. سوره هود (11)، آیه 86.

5. سوره حدید (57)، آیه 4.

6. سوره یس (36)، آیه 12.

7. سوره قصص (28)، آیه 5.

8. سوره فتح (48)، آیه 4 و7.

9. سوره مائده (5)، آیه 105.

منبع: تبیان

نشانه‏هاى ظهور امام زمان، علیه‏السلام، کدامند؟ و چگونه باید آنها را شناخت؟

در ابتدا نکاتى چند درباره این نشانه‏ها را ذکر مى‏نماییم و سپس برخى از روایات وارد شده از معصومین، علیهم‏السلام، در این مورد را به عنوان نمونه مى‏آوریم:

1. معتقدین به امام زمان، علیه‏السلام، باید همواره چشم انتظار ظهور آن حضرت باشند و با بهره گیرى از اصل انتظار، آمادگیهاى لازم را براى یارى و همراهى با امام موعود خویش کسب نماید.

اینکه هنوز برخى از نشانه‏هاتحقق نیافته باشند، هرگز به معناى نفى لزوم انتظار در هر روز و شب نیست.

2. خداوند امر فرج و ظهور امام زمان، علیه‏السلام، را تنها در یک شب مقرر خواهد فرمود، و در این صورت نیازى به مقدماتى طولانى نخواهد بود، بلکه بسیارى از نشانه‏هاى ذکر شده در روایات ممکن است طى همان یک شب و روز تحقق یابند.

3. یکى از دلایل ذکر این نشانه‏ها در روایات، آشنا شدن مردم با شرایط ویژه‏اى است که قبل از قیام جهانى ولى عصر، عجل‏الله‏تعالى‏فرجه، پدید مى‏آید. آشنایى مردم با این ویژگیها، مى‏تواند عامل مهمى در شناسایى مدعیان دروغین مهدویت و رسوایى فرصت طلبانى باشد که از جهالت مردم تحت پوشش نام مهدى، علیه‏السلام، سوء استفاده مى‏کنند.

4. صدها مورد از نشانه‏هاى ظهور تحت عنوان «علایم آخرالزمان‏» در روایات مربوط برشمرده شده که به اثرات جدا ماندن مردم از تعالیم اسلام و محروم ماندن آنان از سرپرستى آشکار معصومین، علیهم‏السلام، اشاره دارند. مانند: از بین رفتن اهمیت نماز، خیانت در امانت، حلال شمردن دروغ و علنى شدن فحشا.

5. درباره علایمى همچون گسترش فساد و زیاد شدن گناهان، سه نکته قابل توجه است:

الف) مطلق این امور نشانه ظهور به حساب نمى‏آید، و چنین نیست که هر زمان فساد گسترش یافت و گناهانى زیاد شد. حضرت مهدى، علیه‏السلام، ظهور کند.

ب) شرایط واقعى جهان قبل از ظهور حضرت مهدى، علیه‏السلام، کثرت بسیار شدید گناهان و افزایش چشمگیر و فوق‏العاده ظلم و فساد است. با این همه اثبات چنین واقعیتى به معناى عدم وجود طاعت و بندگى و عدالت در جاى جاى زمین نیست.

ج) وجود چنین نشانه‏اى هرگز از مسؤولیت منتظران براى مبارزه با ظلم و از بین بردن ریشه گناهان نمى‏کاهد، اگر چه به موفقیتى در این زمینه دست نیابند.

6. پدید آمدن برخى نشانه‏هاى ظهور و حتى بروز بسیارى از آنها نمى‏تواند توجیهى براى تعیین وقت ظهور امام زمان، علیه‏السلام، در این دوران باشد، زیرا با توجه به فرمایش امام زمان، علیه‏السلام، تعیین کنندگان وقت ظهور دروغگو محسوب مى‏شوند، مگر در مواردى که نشانه‏اى مخصوص سال یا روز ظهور باشد که در آن صورت تعیین وقت دیگر معنا نخواهد داشت (و تحصیل حاصل به شمار مى‏آید).

7. امر ظهور ولى عصر، عجل‏الله‏تعالى‏فرجه، به دست‏خداست و ممکن است صدها سال دیگر نیز تحقق نیابد و على‏رغم بروز بسیارى نشانه‏ها باز هم بنا به حکمتهاى الهى تا زمانى بسیار طولانى به تاخیر افتد.

آنچه مهم است، حالت انتظار داشتن است که لازمه‏اش آمادگى بیشتر، تلاش افزونتر، و احساس مسؤولیت‏شدیدتر است. این انتظار چه کوتاه باشد و چه طولانى هرگز نباید اثرى جز افزایش شور و شوق خدمت و آمادگى بیشتر براى دفاع از ارزشهاى الهى در ما به وجود آورد.

مبادا فرصت‏طلبان و دشمنان آگاه یا دوستان ناآگاه با تاکید بر بروز برخى نشانه‏هاى نزدیکى ظهور، و ایجاد امید فراوانتر نسبت‏به نزدیک شدن فرج امام زمان، علیه‏السلام، ما را از اداى تکلیف نسبت‏به خدا و پیامبر، صلى‏الله‏علیه‏وآله، و امام زمان، علیه‏السلام، باز دارند، یا به این وسیله ما را از توطئه‏هایى که براى تضعیف ولایت و از بین بردن ارزشهاى اسلامى انقلاب و نظام مقدس جمهورى اسلامى صورت مى‏گیرد، غافل سازند.

باید بهوش بود که حفظ ارزشهاى اسلام و قرآن و ولایت در دوره غیبت، کم اهمیت‏تر از حفظ همان ارزشها در دوران ظهور نیست.

8. با مقایسه برخى روایات مربوط به نشانه‏هاى ظهور با برخى دیگر مى‏توان به نکاتى هشدار دهنده و عبرت آموز و بیدارى آفرین دست‏یافت. چنانکه وقتى در روایتى مى‏خوانیم که قبل از ظهور شرایطى پیش مى‏آید که از «قرآن‏» جز رسم و از «اسلام‏» جز اسم آن باقى نماند، شرح همین نشانه را در روایتى مى‏یابیم که:

«قبل از ظهور، بردبارى، ضعف به شمار مى‏آید و ستمگرى، افتخار. شهادت به دروغ پدیدار مى‏گردد و تهمتها مورد قبول قرار مى‏گیرد. قرآنها آراسته مى‏شوند و مساجد زینت مى‏یابند. دروغگو مورد تصدیق قرار مى‏گیرد و خیانتکار مورد امانت واقع مى‏شود.»

9. نشانه‏هاى ظهور تعداد مشخصى ندارد و در اینکه چه تعداد از آنها تاکنون پدید آمده است، نظر مشخصى موجود نیست و درباره اینکه از سایر علامات باقى مانده چه نشانه‏هایى باید قطعا تحقق یابند، دلیل محکمى در دست نیست.

10. نشانه‏هاى ظهور تقسیم بندیهاى گوناگون دارد:

الف) نشانه‏هاى عمومى:

که ممکن است طى چندین سال تحقق یابند. مانند: کثرت گناهان.

نشانه‏هاى سال ظهور: که در آخرین سال غیبت و با فاصله کمى به زمان ظهور به وقوع مى‏پیوندد. مانند: خروج سفیانى.

نشانه‏هاى روز ظهور: که پیش از ظهور یا همزمان با آن در دنیا رخ مى‏دهد. مانند: فریادى از آسمان.

ب) نشانه‏هایى در اجتماع:

مانند: زیادى فتنه‏ها، ظاهرشدن قحطى.

نشانه‏هایى در طبیعت: مانند: کم شدن چشمگیر برداشت از زراعتها.

نشانه‏هایى در آسمان: مانند: خسوف و کسوف مکرر و فراوان در یک سال، بویژه در ماه رمضان.

ج) نشانه‏هاى یقینى:

مراد از این نشانه‏ها، علاماتى است که در روایات متعدد مورد تاکید قرار گرفته و یا در روایات صحیحه به عنوان نشانه‏هاى حتمى ذکر گردیده است. مانند: قیام سفیانى (مردى با عنوان عثمان بن عنبسه) و صیحه آسمانى.

نشانه‏هاى احتمالى: مراد از این نشانه‏هایى است که تنها در اندکى از روایات آمده، یا تصریح به غیر حتمى بودن آنها شده است. مانند: آتشى در آسمان، فرو رفتن بغداد و بصره در زمین.

د) نشانه‏هاى متشابه:

نشانه‏هایى که مراد از آنها و کیفیت آنها روشن نیست، و تاویلهاى مختلف و اشکال گوناگون مى‏تواند داشته باشد. مانند: خروج دجال.

نشانه‏هاى روشن: نشانه‏هایى که کیفیتى خاص دارند و تاویل بردار نیستند. مانند: فریادى از آسمان که در آستانه قیام امام زمان، علیه‏السلام، به نام حضرت مهدى، علیه‏السلام، و اعلان ظهور او تصریح دارد.

ه) نشانه‏هایى در تلقى از شریعت:

مانند اینکه کارهاى خیر از منکرات شمرده مى‏شوند و کارهاى زشت و منکرات به عنوان کار خیر و معروف مورد اقبال قرار مى‏گیرند و چنان مى‏شودکه‏گویا بر اندام‏اسلام‏پوستینى واژگون (و بدنما) پوشانده باشند.

نشانه‏هایى در برخى سرزمینها: مانند: اینکه «کوفه‏» از مؤمنین خالى مى‏ماند و «قم‏» به عنوان معدن علم و فضیلت‏به شمار مى‏آید.

نشانه‏هایى در تکوین: مانند: طلوع خورشید از مغرب.

و) نشانه‏هاى تحقق‏یافته در گذشته‏هاى دور:

مانند: از بین رفتن حکومت‏بنى‏عباس.

نشانه‏هاى تحقق‏یافته در گذشته‏اى نزدیک: مانند: قیام مردى از قم.

نشانه‏هاى تکرار شده در تاریخ: مانند: شیوع طاعون.

نشانه‏هاى تحقق‏نیافته: مانند: خروج یمانى (در دعوت به ولایت اهل‏بیت) و سفیانى (در مبارزه با تشیع) و سید خراسانى (با پرچمهایى به طرفدارى از حق).

تذکر:

اینکه چرا برخى امور که صدها سال پیش انجام شده و یا در تاریخ بارها تکرار شده، از نشانه‏هاى ظهور به حساب آمده‏اند، احتیاج به تحقیقى گسترده‏تر در سند روایات و مدلول عبارات آن دارد.

اینک بدون در نظر گرفتن تقسیمات مزبور، به ذکر پنج روایت در این مورد اکتفا مى‏کنیم:

× در «کمال الدین‏» صدوق، از امام صادق، علیه‏السلام، نقل‏شده‏است که:

پنج چیز قبل از قیام قائم، علیه‏السلام، به وقوع مى‏پیوندد: قیام یمانى، خروج سفیانى، نداى آسمانى، فرو رفتن لشکرى در بیداء (سرزمینى بین مدینه و مکه) و کشته‏شدن نفس زکیه (محمد بن‏الحسن).

× در «همان مدرک پیشین‏» و از همین پیشواى معصوم، علیه‏السلام، آمده است:

بین کشته شدن نفس زکیه و قیام قائم آل محمد، علیه‏السلام، تنها پانزده شب فاصله هست.

× در «ینابیع المودة‏» ص‏427 از حضرت على، علیه‏السلام، نقل شده است که فرمود: اندکى پیش از قیام قائم ما، سفیانى قیام خواهد کرد و به اندازه دوره باردارى زنان «یعنى‏9 ماه‏» فرمانروایى خواهد کرد. سپاه او رو به مدینه پیش مى‏روند وقتى که به منطقه «بیداء» مى‏رسند، زمین آنان را به کام خویش فرو مى‏برد.

× در «غیبت نعمانى‏» آمده است که امام صادق، علیه‏السلام، فرمود:

از امور قطعى که قبل از قیام قائم تحقق خواهد یافت، خروج سفیانى و فرو رفتن منطقه «بیداء» و کشته شدن نفس زکیه و نداى آسمانى است.

قابل ذکر است که کلیه روایات فوق و نیز نمونه نشانه‏هاى ذکر شده در بندهاى پیشین همگى از کتاب «منتخب‏الاثر» گزینش شده که مجموعه‏اى نفیس از روایات مربوط به حضرت مهدى، علیه‏السلام، گردآورى شده از دهها کتاب معتبر «شیعه و سنى‏» است. مدارک کلیه موارد مذکور را مى‏توان در صفحات 424 تا426 این کتاب به دست آورده که ما به خاطر رعایت اختصار، از ذکر متن عربى و آدرس هر کدام به‏طور جداگانه صرف‏نظر کردیم.

منبع: تبیان

4 . احترام خالصانه

از آنجایى که امام حقى بزرگ برگردن پیروان دارد، خداوند متعال احترام او را بر مردمان لازم فرموده است . از اینرو هرآنچه مایه بزرگداشت او مى‏شود از سوى یاران آن حضرت انجام مى‏گیرد . ایشان این روحیه را در زمان غیبت در خود ایجاد نموده‏اند تا در زمان ظهور نیز همواره در تمامى امور، احترام آن حضرت را پاس دارند .

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » حسن زارع ( چهارشنبه 88/2/23 :: ساعت 4:0 عصر )

مهدی

واژهِ مهدی (هدایت شده از سوی خداوند)به شخصیتی معادشناختی دلالت دارد که حضور او پیش از آخرالزمان منجر به ایجاد عصر عدالت و ایمان واقعی خواهد شد. ریشهِ این واژه را نمی‌توان در قرآن یافت و در واقع اصلاً در آن ذکر نشده است،(1) اما لقب بسیار محترمانه‌ای بوده که مسلمانان در صدر اسلام برای پیامبر و چهار خلیفهِ اول به کار می‌بردند.(2) کاربرد این واژه به وسیله شیعیان بیش‌تر گسترش یافت و آن را در مورد محمد بن حنفیه (پسر امام علی) که قیامی را در سال 685 م به راه انداخت به کار بردند.(3) بعدها شیعه این "هدایت شده به حق" را تقدیس نموده و مرگ او را انکار کردند و معتقد شدند که او از نظرها نهان است.(4) حوادث دیگری از این قبیل در تاریخ شیعه وجود دارد - امام دوازدهم محمد بن حسن عسکری را که در سال 878 م از نظرها نهان شد،(5) مهدی نامیدند - در نتیجه اعتقاد به یک ناجی مسیحیا (مهدی منتظر) به وجود آمد که روزی بازخواهد گشت تا از آرمان طرفداران خود حمایت کند.

اگرچه مهدویت نقشی اساسی در اعتقادات شیعه داشته، در اسلام سنّی از چنین اقبالی برخوردار نبوده است؛(6) در میان اهل سنت تکیه بر اجماع علما و اعتقاد به توان جامعه جهت اصلاح خود، به لحاظ نظری ضرورت اعتقاد به چنین شخصیتی را نفی می‌کند. اما این مفهوم طی ناآرامی‌های سیاسی قرون اولیه، در اعتقاد عمومی اهل سنت نفوذ به‌سزایی داشت. مدّعیان گوناگون مهدویت در تأیید ادعاهای خود به تعداد بسیار زیاد و فزایندهای از احادیث پیامبر دربارهِ مهدی اشاره می‌کردند. پاره‌ای از مطالب مشترک این احادیث عبارتند از: مهدی از خاندان پیامبر خواهد بود. هم‌نام پیامبر است، و پدر او نیز هم‌نام پدر پیامبر است (یعنی نام او محمد بن عبدالله خواهد بود)،(7) زمانی ظهور خواهد کرد که جهان در بدترین وضعیت خود باشد؛ در زمان حکومت او نعمت‌های طبیعت فراوان خواهد شد. او عدالت را منتشر خواهد ساخت، دین را احیا می‌کند و دشمنان اسلام را نابود می‌نماید؛ ظهور او با علایم معجزه آسایی همراه خواهد بود. او فردی سخاوتمند خواهد بود و ثروت را [بین همگان] تقسیم خواهد کرد. احادیث مذکور در بسیاری از مسایل با هم اختلاف دارند؛ در نتیجه قابلیت انطباق وسیعی دارند.(8) به طور کلی، دیدگاه اهل سنت در خصوص مهدویت در مقایسه با دیدگاه شیعه که بر تجسم خداوند(9) استوار است، بیش‌تر ناظر به کسی است که احیاگر دین است؛ کسی که برای تصدی مسند قدرت برگزیده می‌شود نه این‌که صرفاً از غیبت بازگردد. عوامل مهم گسترش اندیشه مهدویت، آثار علمای مختلف صوفی، از جمله عالم بانفوذ، ابن عربی (متوفای 1240 م) بوده است.(10)

مؤید اقبال عمومی به اندیشه مهدویت، فراوانیِ تعداد مدعیان این عنوان در تاریخ اسلام است. محمد عبیدالله (متوفای 934 م)، نخستین خلیفهِ فاطمی، با استفاده از انتظارات مردم از مهدی و احساسات شیعه، در شمال آفریقا به قدرت رسید. او با ظاهر شدن در جبل مسا واقع در مغرب - که در آن زمان محل موعود ظهور مهدی تلقی می‌شد(11) - مدعی شد که از نوادگان دختر پیامبر، فاطمه، است و اظهار داشت که برادر امام غایب، امام دوازدهم، است. بنیانگذار جنبش اصلاح‌طلب موحّدون در قرن دوازدهم، محمد بن تومَرت (متوفای 1130 م) نیز مدعی شد که مهدی است و از نوادگان امام علی است. به طور خاص، با فرا رسیدن قرن سیزدهم هجری قمری (1875 - 1883 م)، که به دلیل اهمیت فراوان مسیحایی آن، مردم، مدت‌های مدید در انتظار فرا رسیدن آن بودند، اعتقاد به مهدویت افزایش یافت. در این دوران، حداقل سه رهبر جنبش‌های اصلاح طلب در غرب آفریقا؛ - شیخ عثمان دن فودیو1 از سوکوتو2، شیخ احمدو باری3 از ماسینا4 و حاج عمر تال5 از امپراطوری توکلور6 - از گرایش‌های مردم به مهدویت برای آغاز جهاد خود بهره گرفتند. انتظار آمدن مهدی از شرق، موج مهاجران غرب آفریقا را به سمت نیل گسیل داشت و این امر قیام و موفقیت مهدی محمد احمد سودانی (متوفای 1885 م) را تسهیل کرد. [به زندگینامهِ دن فودیو و عمر تال مراجعه کنید.] در این میان، چند مهدی در مصر ظهور کرد که منجر به قیام علیه اشغال فرانسه و نیز حکومت دولت مصر گردید. تا پایان قرن نوزدهم، قیام تحت عنوان مهدویت علیه امپریالیسم اروپا امری تقریباً عادی بود که برای مثال در هند، الجزایر، سنگال، غنا، و نیجریه رخ داد. آن‌چه در تمام این نهضت‌ها مشترک بود، این تصور بود که فساد، آرمان‌های اسلامی را در بر گرفته است و سلطهِ سیاسی و فرهنگی غرب نابکارانه [در میان مسلمین] نفوذ کرده است. اخیراً، همین تفکر، عامل تصرف مسجدالحرام در مکه در سال 1979 به وسیلهِ مهدی عربستان سعودی بود؛ انتقاد شیعه از "نظم نوین جهانی" به رهبری امریکا نیز با واژه‌های مربوط به مهدویت عنوان شده است. با توجه به قدرت برانگیزندهِ مهدویت و شرایط انعطاف‌پذیر ظهور مهدی، می‌توان انتظار داشت هر جا که تصور شود منافع اسلام در خطر است، ادعای مهدویت مطرح گردد.

[به معادشناسی؛ (Eschatology) مسیحاباوری (Messianism)، احیا (Revival) و تجدید (Renewal) نیز مراجعه کنید.]

کتابنامه

1. هالت، پی. ام.7 "منجی‌گرایی در اسلام و تحقق پیش‌گویی." در پیش‌گویی و منجی‌گرایی، با ویرایش آن ویلیامز8، صص. 347 - 337. لندن، 1980. (مروری بر مهدی سودانی در بافت اندیشه مهدویت اسلامی).

2. ابن خلدون، مقدمه. 3 جلدی. ترجمه` فرانتس روزنتال.9 نیویورک، 1985؛ عالم عرب بررسی کلاسیک فلسفه` تاریخ و جامعه‌شناسی، از آفریقای شمالی، 1377. فصل 3 حاوی بحث مهمی در خصوص دیدگاه‌های عمومی مسلمانان درباره مهدی است، که در آن بر نفوذ صوفی و شیعه نیز تأکید شده است.

ساشادینا، اِی، اِی.10 مهدویت در اسلام: اندیشه مهدویت در شیعهِ دوازده امامی. آلبانی. نیویورک. 1981. کامل‌ترین مطالعات جدید درباره اندیشهِ مهدویت در اسلام، یا تأکید بر عقاید شیعه و نیز بررسی گسترش این اندیشه در اسلامِ اهل سنت.

رابرت اس. کرامر(Robert S. Kramer)

1Shaykh usman dan fodio .

2 Sokoto ..

3. Shaykh Ahmadu Bari.

4. Masina.

5. ". Al-. H a.j.j Umar Tal. "

6. Tukolor.

7. Holt, P. M.

8. Ann Williams.

9. Franz Rosenthal.

10 Sachedina, A. A..

1) با نگاهی گذرا به معجم مفهرس قرآن کریم روشن می‌شود که ریشه` (مهدی) (واژگان هدایت) بیش از 300 بار در قرآن آمده است، به ویژه در مورد امامان هدایتگر [انبیاء/ 73 ؛ سجده/ 24].

2) استعمال عنوان (مهدی) در مورد رسول اکرم(ص) و خلفای چهارگانه هرگز معهود نبود.

3) محمد حنفیه فرزند برومند امیرمؤمنان(ع)، هرگز ادعای امامت و مهدویت نکرد، و هرگز به مختار دستور قیام نداد [انساب الاشراف بلاذری، ج 5، ص 218 ] و هنگامی که مطلع شد که مختار ادعا کرده که از سوی او اعزام شده، از او تبرّی جست. [الملل والنحل، ج 1، ص 149] فقط اقلیت کیسانیه به او این عنوان را دادند، در حالی که او از آن‌ها بیزار بود. [الکیسانیّه فی التاریخ والادب، ص 123] آن‌ها نیز در قرن دوم به کلی منقرض شدند. [الفصول المختاره، ج 2، ص 305].

4) این مطلب را نمی‌شود به شیعه نسبت داد، بلکه عقیدهِ اقلیت ناچیزی به نام کیسانیه بود.

5) این تاریخ دقیق نیست، زیر تولد آن حضرت به سال 869 م. ، آغاز امامتش سال 874 م. و آغاز غیبت کبری به سال 941 م. می‌باشد و سال 878م. با هیچ کدام منطبق نمی‌باشد.

6) اگرچه عقیده به مهدی موعود در میان اهل سنت در حدّ شیعیان نیست، ولی در حدّ تعبیر نویسنده نیز نمی‌باشد، تا کنون بیش از 200 کتاب مستقل از علمای عامه درباره حضرت مهدی(ع) منتشر شده است. ر.ک: کتابنامهِ حضرت مهدی(عج) ج 1 و 2.

7) حافظ گنجی شافعی تصریح کرده که جملهِ : (اسم ابیه اسم ابی) در روایات صحیحه نیامده و آن را (زایده) افزوده و او همیشه در احادیث دستبرد می‌زد. [البیان فی اخبار صاحب الزّمان، ص 27].

8) مهدی(ع) از نظر شیعه (مهدی شخصی) است نه (نوعی) ، و هرگز با فرد دیگری جز فرزند امام حسن عسکری(ع) قابل انطباق نیست. بسیاری از محققان اهل سنت نیز تصریح کرده‌اند که مهدی موعود فرزند امام حسن عسکری است و در تاریخ 15 شعبان 255 هجری متولد شده است. ر.ک: میلاد نور، از علی اکبر مهدی پور.

9) منظور نویسنده از عبارت (تجسم خداوند) معلوم نشد.

10) با وجود احادیث بی‌شماری در مورد حضرت مهدی(ع) در مجامع حدیثی اهل سنت نمی‌توان ابن عربی‌ها را از عوامل گسترش اندیشه` مهدویّت بر شمرد، به عنوان مثال تنها در کتاب (مسند احمد حنبل) پیشوای حنابله، که 15 سال پیش از میلاد حضرت مهدی(عج) در گذشته، 136 حدیث درباره مهدویت موجود است. رک: احادیث المهدی من مسند احمد بن حنبل، صص 34 - 76.

11) منظور نویسنده از این جمله روشن نیست، اصولاَ بین اعتقاد به مهدویّت و کوه (مسا) در (مغرب) چه رابطه‌ای متصوّر است؟.

مترجم: بهروز جندقی‌

منبع: تبیان

زمینه‏سازان ظهور

تحقق انقلاب عظیم حضرت مهدى علیه السلام به عنوان بزرگ‏ترین تحولى است که بشر در حیات خود خواهد دید . این واقعه بزرگ برپایه‏هایى استوار است که از مهم‏ترین آنها فراهم آمدن یاران، همراهان و همرزمانى است که تا پاى جان براى اجراى اهداف آن حضرت از پاى ننشینند .

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران () نویسنده متن فوق: » حسن زارع ( شنبه 88/2/19 :: ساعت 4:0 عصر )